محمدعلی فخرالوزرای استرآبادی
اثر آفرينان استرآباد و جرجان (استان گلستان)
قرن 13هـ.ق.
آگاهي ما از شرح احوال و آثار «ميرزا محمدعلي استرآبادي» ملقب به «کنزالعلما و فخرالوزرا»، بسيار اندک است.
او دانشمندي مسلط بر تاريخ، ادب، کلام، فلسفه و فقه و اصول است. دو اثر از وي شناسايي گرديده است که در ذيل معرفي مي‌گردد.
آثار:
به گزارش «آقابزرگ»، «ابواب الکنوز» کتاب مفصلي است در لغت، که به ترتيب الفباي فارسي منظم گرديده است. اين اثر به سال 1242 تا 1245هـ.ق. به نام «سلطان محمدعلي ميرزا» نگارش يافته است.
اما صاحب «تراجم الرجال» موضوع آن را عقايد و اصول دين معرفي کرده است.
«ابواب الکنوز» در چهار مجلد است که نسخه‌هايي از برخي مجلدات آن را در کتابخانه‌ها مي‌توان به دست آورد.
نسخههاي خطي:
1 نسخه‌ي خطي در «کتابخانه‌ي آيت‌الله العظمي مرعشي نجفي (ره)» به شماره 1634 در 342 برگ موجود است.
1 نسخه‌ي خطي در «کتابخانه‌ي مسجد اعظم» «قم» به شماره 200 در 431 برگ، کتابت سال 1240هـ.ق. موجود است.
4 نسخه‌ي خطي در «کتابخانه‌ي مجلس شوراي اسلامي» به شماره 5035 در 209 برگ، کتابت سال 1245هـ.ق.، شماره 4891 در 388 برگ، کتابت سال 1240هـ.ق.، مجلد اول، شماره 4230 در 227 برگ، کتابت سال 1243هـ.ق.، مجلد چهارم و شماره 5040 در 285 برگ، جلد اول، موجود است.
«آقابزرگ» يک نسخه از جلد چهارم آن را در «کتابخانه‌ي سيد نصرالله تقوي» در «تهران» مشاهده کرده است.
نسخههاي چاپي:
چاپ نشده است.
مولف در يک وجيزه‌ي بسيار مختصر، (يک صفحه‌اي)، الفاظ انشاي صحيح صيغه‌ي نکاح را آموزش داده است.
نسخههاي خطي:
1 نسخه‌ي خطي در «کتابخانه‌ي مسجد اعظم» «قم» به شماره 3/1501 در 1 صفحه موجود است.
نسخههاي چاپي:
چاپ نشده است.
ظاهراً ترجمه‌ي «ابواب الکنوز» مولف است. وي جلد اول آن را به سال 1246هـ.ق. ترجمه کرده است.
نسخههاي خطي:
3 نسخه‌ي خطي در «کتابخانه‌ي آيت‌الله العظمي مرعشي نجفي (ره)» به شماره 2187 در 191 برگ، شماره 7702 در 240 برگ، جلد دوم کتاب، در واجبات شرعيه و تقديم به فتحعلي شاه قاجار و شماره 7703 در 185 برگ، شايد جلد سوم يا چهارم، در مباحث امامت و معاد، موجود است.
نسخههاي چاپي:
چاپ نشده است.
منابع:
تراجم الرجال 3/302؛ الذريعة 1/79 و 15/111؛ معجم التراث الکلامي 5/73؛ معجم المولفين 3/497.