محمدعلی بن احمد استرآبادی
اثر آفرينان استرآباد و جرجان (استان گلستان)
1010-1094هـ.ق.
«ملا محمدعلي بن احمد بن کمال‌الدين حسين استرآبادي»، فقيهي محتاط و دانشمندي پرهيزگار، از سرزمين «استرآباد» و ساکن «اصفهان» بود.
مقام ارجمند و رتبه‌ي علمي و عملي او چنان بود که به افتخار دامادي «ملا محمدتقي مجلسي» نايل گشت.
حاصل ازدواج ملا محمدعلي استرآبادي با دختر فاضل و دانشمند مجلسي، تولد «ملا محمدشفيع استرآبادي» است که پيش‌تر شرح احوال و آثار وي را نگاشتيم.
از محل تولد ملا محمدعلي آگاهي درستي در دست نيست. به احتمال زياد در «استرآباد» جامه‌ي هستي پوشيد. آنگاه که مقدمات و بخشي از سطوح را خواند، رهسپار حوزه‌ي «اصفهان» گرديد.
در «اصفهان» از محضر استادان بزرگ، مانند: «ملا محمدتقي مجلسي» و «سيد محمدقاسم حسيني طباطبايي» مشهور به «قهپايي» بهره برد. آنگاه که خود استادي قابل گرديد، از هر دو استاد خويش اجازه روايت و اجتهاد دريافت کرد.
ملا محمدعلي شاگردان زيادي پروريد. «ملا محمد تنکابني» معروف به «سراب» و «محمد بن علي اردبيلي»، صاحب «جامع الرواة» از آن بزرگاني هستند که نزد ملا محمدعلي تحصيل کرده‌اند. اردبيلي، استادش استرآبادي را پژوهشگري بزرگ، علامه‌اي بلندپايه، با خاطري وقاد و ذهني نقاد توصيف مي‌کند.
ملا محمدعلي در افتا و صدور حکم روشي خاص داشت. اين روش سبب گرديد که او را «مجتهدي محتاط» بنامند.
وي سرانجام در «اصفهان» تن به خاک سپرد و در جوار قبر «ملا محمدتقي مجلسي» و «ملا صالح مازندراني» داماد ديگر مجلسي مدفون گشت.
آثار:
کتاب في الرجال (مشترکات الرجال)
از محتوا و جزئيات اين اثر آگاهي چنداني نداريم. اما مسلم است که ضمن بيان اصول و قواعد علم رجال، محدثان و راويان تا عصر خود را مورد توجه قرار داده است.
نسخههاي خطي:
هيچ نسخهي خطي به دست نيامد.
نسخههاي چاپي:
چاپ نشده است.
منابع:
بحار الانوار (الفيض القدسي) 102/134-135؛ تاريخ اصفهان، جابر انصاري 114؛ تراجم الرجال 3/298؛ دايرةالمعارف تشيع 2/110؛ الذريعة 10/124، 134 و 21/40؛ روضات الجنات 4/410 و 7/409؛ طبقات اعلام الشيعة (الکواکب المنتشرة) 9/342، 493؛ علامه مجلسي بزرگمرد علم و دين 323، 554؛ فرزانگان مازندران 1/69-70؛ الفوائد الرضوية 557-558؛ مرآت الاحوال جهان‌نما 1/75؛ مصفي المقال 308؛ معجم المولفين 3/495؛ مکارم الآثار 4/1220؛ هدية الاحباب 251.