کتل کش

کِتَل کِش

اصطلاح «کِتَل کِش» مرکب از دو واژه‌ی «کِتَل» به معنی: هیزمِ کُلُفت یا کُنده‌ی قابل حمل و «کِش» از مصدر کشیدن به معنی کِشَنده و حمل کننده، در گویش اهالی شهر گرگان (استرآباد سابق) به معنای حمل کننده‌ی هیزم و معادل اصطلاح «هیزم کِش» یا «هیمه کِش» فارسی است. 

کتاب «کِتَل کِش» گزیده‌ای از مجموعه اشعار کریم‌اله قائمی به گویش گرگانی است که در یک بازه‌ی زمانی 27 ساله (از سال 1350 تا سال 1377) سروده شده‌اند. 

نام «کِتَل کِش» برگرفته از مصرع مطلع یکی از غزل‌های قائمی به همین نام است: «کِتَل کِش غم که بِشی، آینه بازَم تَو مُکُنه».

این کتاب که در 160 صفحه وزیری با جلد شومیز در سال 1400 خورشیدی توسط انتشارات پیک ریحان گرگان منتشر شده، مشتمل بر یک مقدمه در یک صفحه، راهنمای فنوتیک لغات در دوصفحه و در ادامه دو بخش اصلی «اشعار» (از صفحه 5 تا 64) و «فرهنگ لغات» (از صفحه 66 تا 159) است. بخش نخست یا بخش اشعار شامل 27 غزل در 264 بیت، یک نصاب گرگانی در 23 بیت، یک مثنوی در 30 بیت، و یک قطعه ترانه (شعر نو) در 24 سطر، که در مجموع مشتمل بر 341 بیت به گویش گرگانی می‌باشد. بخش دوّم این کتاب نیز مشتمل است بر فرهنگ الفبایی لغات و اصطلاحات گرگانی که در اشعار همین مجموعه مورد استفاده قرار گرفته‌اند؛ درمجموع 1006 عنوان لغت، یا اصطلاح یا اسم در بخش دوم این کتاب به ترتیب الفبایی درج شده، در مقابل هر لغت فنوتیک آن نوشته شده و سپس معنی و توضیحات مربوط به هر لغت آورده شده است.

هرچند ازمجموع حدود یکهزار لغت مندرج در بخش فرهنگ لغات این کتاب، بخش عمده‌ای از لغات همان لغات و اصطلاحات رایج در زبان فارسی معیار هستند وتنها تلفظ گرگانی آن‌ها متفاوت است، لکن به منظور آشنایی با لغات و اصطلاحات خاص گرگانی و نیز اشنایی با تلفظ گرگانیِ لغات فارسی تمامی لغات مندرج در این فرهنگ لغت ارائه خواهد شد.