تاش

آلبوم‌خانه استرآباد

تاش[1]

 از ییلاقات جنوب شرقی استرآباد که در گذشته جزو بلوک شاهکوه و ساور بوده و اکنون از متعلقات استان سمنان است. میرزا ابراهیم حدود 1276ق (1238ش) می‌­نویسد: «از آنجا وارد تاش می­‌شود که قلعه‌­چه­[ای دارد] و بیرون قلعه‌­چه رعایا ساکنند. بیست و دو[2] خانه­‌وارند. هوایش ییلاق و بسیار سرد است. این­قدر ساس دارد که به تعریف راست نمی‌­آید. صاحب رمه و گوسفند می‌­باشند. غیر از گندم و جو چیز دیگر عمل نمی‌­آید. و رودخانه‌­ی آب هم دارد ...». (گلزاری، 1355/32)، رابینو در سفرنامه‌­ی مازندران و استرآباد (ح 1250ش)ذیل «ناحیه‌­ی شاه­کوه و ساور» می‌­نویسد: «تاش که ده عمده این ناحیه است، در حدود بیست میلی (32 کیلومتری) شاهرود و در محل تلاقی دو جاده از شهر استرآباد، یکی از راه زیارت و دیگری از بالای گردنه‌­ی قزلق می‌­باشد...». (رابینو.1383/129)، کلنل مک­گرگر در حدود 1292ق (1254ش) در توصیف تاش می‌­نویسد: «تاش روستای کوچکی است دارای حدود پنجاه کلبه‌­ی فقیرانه و اندکی زراعت. در عین حال آب گوارایی دارد.» (مک­گرگر. 1368/149)، در کتابچه‌­ی نفوس استرآباد مورخ 1296ق (1258ش) در ذیل «بلوک ساور و شاه­کوه» در مورد تاش آورده: «تاش در میان دهنه واقع است. مالکین قریه اهالی ساکنین همان قریه و آب مشروب از رودبار است و از آن­جا تا بسطام شش فرسخ (36کیلومتر) مسافت دارد. فاضل­آب آن­جا می‌­آید تا دهنه‌­ی مشهور به دو­آب که آن هم رودباراست از سر کوه چال­‌چالیان جاری است و می­‌آید در دهنه­‌ی دو­آب یکی می‌­شود و می­‌رود بسطام و آب مزبور ملکی اهل بسطام است و از قریه­‌ی تاش تا بلده‌ی استرآباد دوازده فرسخ (72کیلومتر) است. تعداد نفوس آن 160 نفر است».(ذبیحی و افشار. 1363/250)، کلنل بدسفُرد لِوات در گزارش سفر خود به تاریخ 1298 و 1299ق (1260 و 1261ش) در باب قریه‌­ی تاش می­‌نویسد: «در تاش (دو هزار و هشتصد ذرع (2912متر) ارتفاع) ... قریب پنجاه خانوار رعیت و دو حمام دارد. غلّه و جو و گندم و هیزم و زغال در آن­جا خیلی کم است. مکنت اهل این ده منحصر است به محصول بز و میش و به واسطه­‌ی کمی‌علف نمی‌­توانند گلّه و رمه­‌ی خود را در تاش نگاه دارند و ناچار به چمن کا‌ل‌پوش می­‌فرستند...».(ذبیحی، افشار و دانش‌­پژوه. 1386/192)، قهرمان­‌میرزا در تاریخ 1300ق (1262ش) می‌­نویسد: «تاش به قدر یکصد و بیست خانوار دارد. سکنه و رعایای آن­جا و شاه­کوه بی‌­استطاعت نیستند، گوسفند زیاد دارند. آن­چه تحقیق شد و مذکور گردید به قدر شصت­‌هزار گوسفند دارند و از قراری که تقریر کردند از این­ها مالیات جنسی دریافت نمی‌شود ... هوای حالا که نیمه‌­ی سرطان و تابستان است شب­‌ها سرد است. روزها هم با کلیچه و بالاپوش باید گذران کرد. خانه‌­های تاش در پهلوی تپه بزرگی و پایین کوه واقع است و دو حمام دارد ... من امروز صبح به حمام رفتم، یعنی حمام تاش. خیلی خوب حمامی‌بود، تازه تعمیر کرده بودند. دو خزانه آب سرد و گرم داشت ... آب تاش از رودخانه و چشمه است که زراعت آن­جا را مشروب می­‌کند و به مجن[3] [که] ده معتبر بسطام است می‌رود. ... از تاش تا شهراسترآباد دوازده فرسخ (72کیلومتر) است و از تاش تا شاهرود هفت فرسخ (42کیلومتر) است». (امین‌­لشکر.1374/60-59)، طبق توضیحات زیرنویس عکس شماره­‌ی 2 مجموعه‌­ی حاضر: «تاش قریه‌­ایست از قراء ییلاقی استرآباد و تقریباً چهل خانوار دارد و ارتفاع آن از دارالخلافه‌­ی ناصری هزار ذرع (1040متر) است». (آلبوم­298. 1307ق/ ع59)، قورخانچی در 1321ق (1282ش) می‌­نویسد: «تاش جزو عمل شاه­کوه و مرکب از تاش بالا و پایین است ... قصبه معتبر و آباد و پر جمعیت است. کاروان‌سراهای متعدد و خانه‌­های مرغوب ساخته‌­اند و با گل مخصوصی[4] همه ساله در شب عید نوروز تمام اطاق‌­ها و حیاط خودشان را سفید می‌­کنند و دارای تلگرافخانه و حمام رعیتی و تکایا و مسجد متعدد است ...». (ذبیحی، افشار و دانش‌­پژوه.1386/66)، میرزا سراج­‌الدین در حدود 1322ق (1283ش) می‌­نویسد: « تاش نام موضعی است که ییلاق استرآباد است. حکومت استرآباد در فصل گرما در آن­جا می‌­رود».[5] (میرزا سراج­‌الدین.1369/280)