تلگرافخانه‌ی تاش

آلبوم‌خانه استرآباد

تلگرافخانه‌­ی تاش

کلنل بدسفُرد لِوات در گزارش سفر خود (1298 و 1299ق/ 1260 و1261ش) در باب تلگرافخانه­‌ی تاش می­‌نویسد: «در تاش (دوهزار و هشتصد ذرع (2912متر) ارتفاع) یک تلگرافخانه دارد. برای آن­که در فصل زمستان موانع بسیار است که خط تلگراف مقطوع می‏‌شود و مواظبت لازم دارد. تلگراف­چی از سرما و تنهایی خیلی شکایت داشت. معلوم می‌شود در اداره تلگرافخانه طهران هر کس را که می­‌خواهند تنبیه نمایند به تاش می‌‏فرستند». (ذبیحی، افشار و دانش­‌پژوه. 1386/192)، قهرمان­‌میرزا در 1300ق (1262ش) می­نویسد: «[تاش] تلگرافخانه هم دارد که میرزا حبیب‌­الله قمی‌برای سرکشی آنجا آمده بود. سیم تلگراف استرآباد از آن­جا می­‌گذرد و به بسطام متصل می­‌شود ... آمدم در تلگرافخانه. نصرالله­‌خان سرتیپ تلگرافخانه و میرزا حبیب­‌الله قمی‌و تلگراف­چی دیگر آن­جا بودند. من چند تلگراف نوشتم ...» (امین­‌لشکر.1374/60-59)، گویا این بنا حدود یک سال پس از عکس­‌برداری عبدالله میرزا، بر اثر زلزله از بین رفته است، چنان­که حافظه­‌ی شفاهی ساکنین روستای تاش تنها یک تلگرافخانه در تاش‌‏پایین را به خاطر دارد[1] که مکان آن با تلگرافخانه‌­ی موجود در عکس عبدالله میرزا مطابقت ندارد. اما به شهادت دو تن از ساکنین این روستا، هنگام حفاری باغی در تاش‌­بالا در سال 1357ش تعدادی مَقرّه از دل خاک بیرون آمده و بعدها هم مالک کنونی باغ هنگام شخم زمین حیاط مسکونی خود، تعداد دیگری مَقره مربوط به تلگرافخانه از زیر زمین بیرون آورده است. این مکان با مکان تلگرافخانه در عکس عبدالله میرزا قابل تطبیق می‌­باشد. از آن­جا که در تاریخ شفاهی تاش مشهور است که زلزله‌­ای شدید در حدود یکصد سال پیش رخ داده؛ بنابراین ساکنین احتمال می­‌دهند مقره­‌های به دست آمده، متعلق به تلگرافخانه‌­ای باشد که در این زلزله ویران شده است. (اخوان‌­مهدوی. 22/4/1391)در شماره‌­ی 723 روزنامه‌­ی ایران، مورخ هشتم ذی­‌الحجه 1307، ذیل اخبار شاهرود و بسطام آمده است: «از قرار روزنامه­‌ی وقایع شاهرود؛ روز جمعه بیست و سوم شهر ذی­قعده [ حدود 15 ماه پس از عکاسی عبدالله میرزا از تاش] تقریبا شش ساعت به غروب مانده زلزله‌­ی شدیدی در شهر شاهرود و نواحی و حدود آن‏جا رخ داده، خرابی و خسارت زیاد رسانیده ... دهات نیز حالت شهر را داشته به خصوص در قریه­‌ی تاش که یکی از دهات استرآباد و در پنج فرسخی شاهرود است بیشتر از همه جا خرابی به ابنیه و نقصان به نفوس سکنه رسیده است.» (کتابخانه ملی. 1375/2912) در تاریخ شفاهی تاش نیز روایت است که این زلزله در روز جمعه رخ داده و چون در آن روز و آن ساعت نوبت حمام زنانه بوده، اکثر زنان تاش در حمام بوده‌­اند و پس از وقوع زلزله و آوار شدن ساختمان حمام همگی تلف شده‌­اند و تقریبا دیگر زن و دختری در تاش باقی نمانده است. اهالی تاش این حادثه را نقطه‌­ی عطف ارتباط خویشاوندی تاش با روستای شاهکوه علیا می‌‏دانند. (اخوان مهدوی. 22/4/1391)