دشتی کلاته شرقی

دشتی‌کلاته شرقی         

Dašt-e Kalāte-ye Šarqi

روستایی در دهستان انزان غربی از بخش مرکزی شهرستان بندرگز، استان گلستان.

این روستا در 5 کیلومتری جنوب شهر بندرگز و در نقطه‌ی ً24  َ44  °36  عرض و  ً53  َ56  °53 طول جغرافیایی واقع شده‌ است. ارتفاع این روستا از سطح دریا 20متر است.[1]

‏ دشتی‏‌کلاته شرقی از سوی شمال به بزرگراه گرگان ساری و شهر بندرگز، از جنوب به جاده قدیم گرگان ساری (جاده شاه عباسی)، از شرق به روستای گز‏شرقی و از غرب به روستای دشتی‏‌کلاته غربی متصل است. در مقطع کوتاهی  در وقفنامه خواجه مظفر بتکچی مربوط به سال 919ق حدود دشتی‏‌کلاته واقع در بلوک انزان به این شرح ذکر شده، همگی و تمامی یک ربع کامل مشاع از مجموع قریه دشتی‌کلاته واقع به بلوک انزان که پیوسته است شرقیا به اراضی کهنه گز که مشهور است و غربیا به جیپاکنده پیوسته به اراضی کهنه گز، از جنوب پیوسته به شارع عام، از شمال پیوسته به دریای قلزم .[2] 

در وقفنامه‏‌ای مربوط به سال 1119ق فردی به نام قاسممعلی الوفنی دو دانگ از دشتی‏‌کلاته و املاک و اموال دیگری را وقف بر اولاد ذکور خود کرد.[3]

میرزا ابراهیم در گزارش سفر خود به شمال ایران میان سال‏‌های1276-1277، از این روستا با عنوان «دشتی‏‌کلوته» از توابع بلوک انزان نام برده است.[4] 

مکنزی کنسول انگلیس در رشت که سال 1276ق به استرآباد سفر کرد در سفرنامه خود از این آبادی با عنوان «دشت‏‌کلاتو» یکی از روستاهای بلوک انزان استرآباد نام برده است.[5]

جمعیت روستا که با نام «دشت‌کلاته» ثبت شده است در سال 1276ق، 90 خانوار و 458 نفر بود. ترکیب جمعیتش به این شرح ثبت شده است: مرد زن دار90 نفر، زن شوهردار 106 نفر، مرد بی‌زن 55 نفر، زن بی‌شوهر 19 نفر، پسر صغیر105 نفر، دختر کبیر 23نفر و دختر صغیر 60 نفر.[6]

ملکونف، جهانگرد روس، در سال1277ق، سفری به شمال ایران داشت. این آبادی را با نام «دشت‏‌کلا» از روستاهای بلوک انزان ایالت استرآباد نام برده  که در مجاورت رودخانه‏‌ای به همین نام قرار گرفته است.[7]

رابینو، مامور رسمی دولت بریتانیا در ایران، در سال1288ق، به استرآباد سفر کرد. وی «دشت‏‌کلا» را از آبادی‏‌های بلوک انزان معرفی کرده است.[8]

وضعیت این روستا در گزارش سال 1296ق اینگونه ثبت شده است: «دشته کلاته بلوک انزان اربابی و از مال سادات ساکنین قریه مزبوره آب مشروب از قنات و رودبار است و قشلاقیت دارد. تعداد نفوس آن 282 نفر است.»[9]

در کتاب فرهنگ جغرافیایی ایران که در اوایل پهلوی اول منتشر شد، این آبادی از روستاهای دهستان انزان بخش بندرگز شهرستان گرگان با 810 سکنه معرفی شده ‌است. مذهب اهالی تشیّع و پیشه‌ی آنها زراعت بود. محصولاتی همچون برنج، غلات، پنبه، کنجد، صیفی و توتون در روستا کشت می‌شد. چشمه و قنات مهمترین منبع فراهم کننده‌ی آب روستا به حساب می‌آمد.[10]

آمار جمعیت این آبادی سرشماری نفوس و مسکن ایران تا سال 1345 به صورت تجمیعی با عنوان «دشتی‏‌کلاته» ثبت شده، در سال1345 آمار این روستا به نام «کهریز» آمده و از سال 1355 به بعد به دو روستای «دشتی‏‌کلاته شرقی» و «دشتی‏‌کلاته غربی» تفکیک شده است، این آمار با توجه به توضیح فوق به این شرح است:[11]

مردم این روستا پیرو مذهب شیعه بوده و به زبان فارسی، و تبری گیلکی صحبت می کنند.

شغل اهالی این روستا کشاورزی، دامداری و شاغل در اماکن اداری و صنعتی می‌باشد.

کشاورزان به کشت گندم، جو، برنج، کلزا و صیفی جات، و در باغات بیشتر به کشت درختان پرتغال، نارنج، نارنگی، پیج، آلوچه سبز می‌پردازند.

از جاذبه‌های گردشگری روستا منطقه جنگلی طرح وطنا و چشمه قلقلی می‌باشد.

از نام‏‌های خانوادگی پرجمعیت روستا می‏‌توان به رحمانی، امیری، ترکمان غلامی، علوی، ترابی، بادی، عرب دشتی، جعفری، رضائی اشاره کرد.

دشتی‏‌کلاته شرقی از امکانات زیربنایی همچون آب آشامیدنی لوله کشی، برق، گاز، جاده آسفالت و تلفن بهره‌مند است. مرکز بهداشت، دبیرستان دوره اول و دوم، سالن ورزشی، بانک، پست بانک، مسجد در روستا بنا شده است.

مردم این روستا در دوران پیروزی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس نقش ایفا کردند. تعداد 3 نفر از جوانان این روستا در حماسه دفاع مقدس به شهادت رسیدند.[12]

منابع:

• خواجه، مهدی (15/12/1403). مصاحبه نگارنده.
• ذبیحی، مسیح.(1363).گرگان نامه. تهران: انتشارات بابک.296ص.
• رابینو،هـ ل.(1365). مازندران و استرآباد.(چاپ سوم). ترجمه: غلامعلی وحید مازندرانی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. 371ص.
• سازمان نقشه برداری کشور، پایگاه ملی نام‏‌های جغرافیایی ایران. قابل دسترسی از: https://gndb.ncc.gov.ir
• ستوده، منوچهر. ذبیحی، مسیح(بی‌‏تا). از آستارا تا استارباد.(ج6). تهران: انجمن آثار ملی. 722ص.
• فرهنگ جغرافیایی ایران (1329). (جلد سوم، استان دوم). تهران: دایره جغرافیایی ارتش. 332 ص.
• قورخانچی، محمدعلی.(نخبه سیفه)1360. به کوشش منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان. تهران: نشر تاریخ ایران. 153ص.
• مرکز آمار ایران. درگاه ملی آمار. نتیجه سرشماری نفوس و مسکن. قابل دسترسی از: https://www.amar.org.ir
• مکنزی، چارلز فرانسیس.(1359). سفرنامه شمال. به کوشش منصوره اتحادیه. تهران: نشرگستره. 218ص.
• ملکونف. گریگوری(1364). کرانه‌‏های جنوبی  دریای خزر، ترجمه امیرهوشنگ امیری. تهران: کتاب‏سرا.
• میرزا ابراهیم، (1355). سفرنامه استرآباد و مازندران و گیلان. به کوشش مسعود گلزاری. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. 334ص.