ابوالقاسم جرجاني
اثر آفرينان استرآباد و جرجان (استان گلستان)
قرن 10 و 11 هـ. ق.
تلاش نگارنده براي شناسايي «ابوالقاسم جرجاني» راه به جايي نبرد؛ زيرا در هيچ منبعي به شرح زندگاني وي اشاره نشده است. تنها آگاهي ما از وجود او، گزارشي است که «مرکز دايرةالمعارف بزرگ اسلامي تهران» از يک نسخه کتاب وي به دست مي‌دهد. اين گزارش را «منزوي» در «فهرستواره» آورده است.
براساس اين گزارش، مي‌توان استنباط کرد که ابوالقاسم جرجاني در سده‌هاي 10 و 11 در هند زيسته است؛ زيرا در پايان کتابش نام خود را نوشته و گفته: «در جواني، در بيست و چند سالگي، مختصري در قواعد کليه و جزئيه ]حساب[ نوشته بود، به‌نظر «همايون پادشاه» (متوفاي حدود 963هـ.ق.) رساند.»
از آنجا که «نصيرالدين محمد»، مشهور به «همايون پادشاه»، فرزند «ظهيرالدين محمد بابر گورکاني» از فرمانروايان «هندوستان» است، بنابراين ابوالقاسم جرجاني در آن سرزمين مي‌زيست که کتابش را به خدمت آن پادشاه رسانده است.
آثار:
مولف اين رساله را در يک مقدمه، سه فن، و چند مقاله و باب و فصل‌ها ترتيب داده است. مقدمه شامل تعريفات و تقسيمات؛ نيز مراتب اعداد و اوضاع ارقام است.
فن اول، در مفتوحات (حساب معلومات)؛ فن دوم، در مساحت؛ فن سوم، در جبر و مقابله است.
نسخههاي خطي:
1 نسخه‌ي خطي در «کتابخانه‌ي دايرةالمعارف بزرگ تهران» به شماره 8/195 موجود است.
نسخههاي چاپي:
چاپ نشده است.
منابع:
فهرستواره کتابهاي فارسي 4/2646.