سيده بيگم جرجانی بنت ناصر
اثر آفرينان استرآباد و جرجان (استان گلستان)
(شاملك جرجاني)/... – زنده 962هـ.ق.
«سيده بيگم» متخلّص به «شاه ملک» دختر «سيد ناصر جرجاني» و به نقلي، دختر «سيد حسين کارکيا» يا «سلطان حسن دوم»، از خويشاوندان نزديک «سيد اسماعيل جرجاني» پزشک معروف قرن ششم است.
درباره‌ي نام، نام پدر، جد، زمان و حتي محل ولادت وي اختلاف است. برخي او را معاصر «رشيدالدين وطواط» و دختر «سيد ناصر جرجاني» دانستهاند.
برخي سيده بيگم را دختر «سلطان حسن دوم کارکيا»، از امراي «گيلان» دانسته و فرض نخست را اشتباه تلقي کردهاند.
اما «آقابزرگ» سيد بيگم را دختر «سيد ناصر» از سادات «جرجان» و نوهي دختري «سيد حسن» يا «سيد حسين کارکيا» دانسته است.
به هر روي سيده بيگم از زنان سخنور، اديب و شاعر بود. اشعارش بيانگر ذوق شعري و احساس پرسوز و گداز وي است.
آثار:
باوجود اينکه «الذريعه» و «اثرآفرينان»، از ديوان سيده بيگم سخن به ميان ميآورند، اما تاکنون هيچ گزارشي از نسخههاي خطي يا چاپي آن به دست نيامده است. ليکن نمونهي اشعارش در تذکرهها موجود است.
نسخههاي خطي:
هيچ نسخهي خطي گزارش نشده است.
نسخههاي چاپي:
چاپ نشده است.
منابع:
اثرآفرينان 3/296؛ از رابعه تا پروين 242-244؛ تذکرة الخواتين 143؛ تذکره‌ي روز روشن 381؛ جواهر العجايب 136، 299-300؛ دانشنامه زنان فرهنگساز ايران و جهان 2/1091-1092؛ الذريعة 9/1100؛ رياحين الشريعة 4/357؛ زنان سخنور 1/262 و 2/220-221؛ زنان نامي در تاريخ فرهنگ و تمدن اسلامي 350؛ فرهنگ سخنوران 282، 479؛ گلزار جاويدان 3/1433؛ مشاهير زنان ايراني و پارسيگوي از آغاز تا مشروطه 223-224.