محمدبن احمد غطریفی جرجانی
اثر آفرينان استرآباد و جرجان (استان گلستان)
000-377هـ.ق.
«ابواحمد محمد بن احمد بن حسين بن قاسم بن سري بن غطريف بن جهم عبدي غطريفي جرجاني رباطي غازي»، از محدثان «شافعي» مذهب «جرجان» است.
پدرش از مردم «نيشابور» بود. مدتي در مرز «دهستان» از توابع «جرجان» سکونت کرد. او در آنجا به شغل مرزداري اشتغال داشت. از اين‌روي، ابواحمد محمد غطريفي، در همان مرز دهستان، حدود سال 280هـ.ق. زاده شد. پدرش براي تحصيل و تربيت، او را به «جرجان» فرستاد.
ابواحمد در «جرجان» رشد کرد و علوم روزگار خويش را فراگرفت. تا جايي که در زمره‌ي محدثان «جرجان» به شهرت رسيد.
ابواحمد محمد جرجاني مانند دانشمندان معاصر خود، رنج سفر برخود هموار ساخت تا از محدثان شهرهاي اسلامي حديث بشنود. به همين جهت از «جرجان» به «نيشابور»، «ري»، «همدان»، «بصره»، «بغداد» و ديگر شهرها کوچ کرد.
کساني که ابواحمد جرجاني از آنها حديث شنيد، عبارت‌اند از: «ابوخليفه جمحي»، «حسن بن سفيان»، «عمران ابن‌موسي بن مجاشع»، «ابراهيم بن يوسف هسنجاني»، «عبدالله بن ناجيه»، «هيثم بن خلف»، «احمد بن حسن صوفي»، «ابوالعباس بن سريج شيخ شافعيان»، «ابوبکر بن خزيمه»، «عبدوس بن احمد همداني»، «احمد بن محمد وزان»، «محمد بن محمد بن سليمان باغندي»، «عمر بن محمد کاغدي» و ديگر محدثان هم‌طبقه‌ي وي.
دوستش «امام ابوبکر اسماعيلي»، افزون بر صد حديث از وي در تاليفات خود نقل کرده است. هم‌چنين «ابونعيم حافظ»، «حمزه سهمي»، «رضي بن اسحاق نصري»، «ابوالعلاي سري» و «قاضي ابوطيب طبري» از وي حديث روايت مي‌کنند.
ابواحمد محمد غطريفي جرجاني، سرانجام در سال 377هـ.ق.، پس از عمري تلاش و کوشش در راه کسب دانش، ديده از جهان فروبست و در زادگاهش «جرجان» به خاک سپرده شد.
آثار:
مجموعه احاديثي است که از نظر غطريف «حسن» تلقي شده است. «حسن» اصطلاحي است براي حديث از نظر سند.
نسخههاي خطي:
1 نسخه‌ي خطي در «کتابخانه‌ي مدرسه‌ي عمريه» در «دارالکتب ظاهريه دمشق» به شماره 2/3790 در 5 برگ موجود است.
نسخههاي چاپي:
چاپ نشده است.
احاديثي است که غطريفي از مشايخ حديثي خود گرد آورده است.
نسخههاي خطي:
2 نسخه‌ي خطي در «کتابخانه‌ي مدرسه‌ي عمريه دارالکتب ظاهريه دمشق» به شماره 4/3750 در 10 برگ و شماره 3/3777 در 18 برگ، موجود است.
2 نسخه‌ي خطي عکسي در «کتابخانه‌ي دانشگاه کويت» به شماره 605م.ک. و 811م.ک. کتابت سال 631هـ.ق. موجود است.
نسخههاي چاپي:
چاپ نشده است.
شرح و متن احاديث تعدادي از احاديثي است که از مشايخ خود استماع کرده است.
نسخههاي خطي:
2 نسخه‌ي خطي در «کتابخانه‌ي دارالکتب الظاهريه» «دمشق» به شماره 2/1382 در 11 برگ و شماره 54/1382 در 4 برگ موجود است.
نسخههاي چاپي:
چاپ نشده است.
4. المسند الصحيح علي صحيح البخاري (الصحيح علي المسانيد)
وي در اين اثر حديثي، کتاب «صحيح بخاري» را الگوي خود قرار داده و به همان سبک سعي کرده است، احاديث صحيح از نظر خودش را گردآورد.
نسخههاي خطي:
هيچ نسخه‌ي خطي به دست نيامد.
نسخههاي چاپي:
چاپ نشده است.
منابع:
اثر آفرينان 4/231-232؛ الانساب سمعاني 9/159-160؛ ايضاح المکنون 2/64؛ تاريخ الاسلام (حوادث سنة 351-380) 614-615؛ تاريخ التراث العربي 1/332-333؛ تاريخ جرجان 387-388؛ تذکرة الحفاظ 3/971-973؛ الرسالة المستطرفة 88؛ سير اعلام النبلاء 16/354-355؛ شذرات الذهب 3/90؛ طبقات الحفاظ 387؛ العبر في خبر من غبر 3/5؛ اللباب 2/175؛ لسان الميزان 5/35؛ مرآة الجنان 2/408؛ معجم المولفين 2/68؛ المنتظم في تاريخ الامم و الملوک 14/327-328؛ موسوعة الاسلامية 2/219؛ الوافي بالوفيات 2/84؛ هدية العارفين 2/50.