کوه صحرا

کوه‌صحرا         

Kuh Sahrā

روستایی در دهستان انزان غربی از بخش مرکزی شهرستان بندرگز، استان گلستان.

این روستا در 7 کیلومتری جنوب شهر بندرگز و در نقطه‌ی ً56   َ44  °36  عرض و  ً34   َ58  ° 53 طول جغرافیایی واقع شده‌ است. ارتفاع این روستا از سطح دریا 10 متر است.[1]

‏ کوه‌‏صحرا از سوی شمال به بزرگراه گرگان ساری و شهر بندرگز، از جنوب به جاده قدیم گرگان ساری (جاده شاه‌‏عباسی) و روستای گز شرقی، از شرق به روستای ولفرا و از غرب به روستای گز غربی متصل است.

در وقفنامه خواجه مظفر بتکچی مربوط به سال 919 هـ ق برای مشخص کردن محدوده قریه گز به محلی به نام «جوجن نمرودی» و یا «جوحسن نمرودی» اشاره دارد، بر اساس موقعیت مکانی که برای آن اعلام شده، در محدوده روستای فعلی کوه‏‌صحرا واقع می‏‌شود.[2] 

رابینو، مامور رسمی دولت بریتانیا در ایران، که در سال1288ق، به استرآباد سفر کرد. کوه‌‏صحرا را یکی از 9 محله گز معرفی کرده است.[3]

این روستا تا اواسط دوره پهلوی بخشی از قریه گز محسوب می‏‌شد، اما از دهه 1340 به بعد روستای مستقلی شده و در سرشماری نفوس و مسکن نامش آمده است. آمار جمعیت این آبادی به این شرح است:[4]

به گفته اهالی این ناحیه در گذشته قشلاق دامدارانی بود که دام‌‏های خود را از مناطق کوهستانی و هزارجریب برای چرا به این محل می‏‌آوردند، به همین دلیل در گویش محلی به آن «کوسرا» یا «کوهی‏‌سرا» می‏‌گفتند. کاروانسرایی نیز داشت که برای سکونت موقت مسافران استفاده می‏‌شد. این نواحی به نام‌‏های «اسپوخیل» و «کاندس[5]باغ»  یا «کاندس‌‏سرا» نیز خوانده می‌‏شد.[6]

روستا در ناحیه‌‏ی هموار و دشت در پائین دست ارتفاعات جنگلی قرار گرفته است.

منازل مسکونی روستا در دهه‌‏های اخیر نوسازی و با مصالح نوین ساخته شده‏، اما تعدادی از خانه‏‌های قدیمی مربوط به دوره پهلوی باقی مانده است. و روستا به لحاظ جمعیت و خانوار در سال‏‌های اخیر رشد چندانی نداشته است. روستاییان به زبان فارسی و گویش طبری صحبت می‌‏کنند، مسلمان و شیعه مذهب هستند، اکثریت به کشاورزی و تعداد محدوی نیز به دامداری و کار در اماکن اداری و صنعتی مشغول‌اند. کشاورزان کوه‏‌صحرا در زمین‏‌های کشاورزی و باغی روستا که حدود 250 هکتار است، محصولاتی همچون گندم، جو و صیفی‏‌جات کشت می‌‏کنند. همچنین باغ مرکبات و درختان سیاه ریشه دارند.

از نام‏‌های خانوادگی پرجمعیت روستا می‌‏توان به میرمحمدی و خاری اشاره کرد.

کوه‌‏صحرا از امکانات زیربنایی همچون آب آشامیدنی لوله کشی، برق، گاز، جاده آسفالت و تلفن بهره‌مند است. خانه‌ی بهداشت، مسجد، حسینیه و زینبیه نیز دارد، دارای دبستان است اما به علت نداشتن دانش‌‏آموز غیر فعال می‏باشد.  

مردم روستا در پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی ایران و عراق همچون سایر ایرانیان نقش داشتند.5 نفر از جوانان روستا به شهادت رسیدند.[7]

منابع:

• بهرامی، محمدباقر (17/11/1403)، (دهیار روستای کوه‏صحرا). مصاحبه با مرکز دانشنامه گلستان.
• رابینو،هـ ل.(1365). مازندران و استرآباد.(چاپ سوم). ترجمه: غلامعلی وحید مازندرانی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. 371ص.
• سازمان نقشه برداری کشور، پایگاه ملی نام‏‌های جغرافیایی ایران. قابل دسترسی از: https://gndb.ncc.gov.ir
• ستوده، منوچهر. ذبیحی، مسیح(بی‏تا). از آستارا تا استارباد.(ج6). تهران: انجمن آثار ملی. 722ص.
• مرکز آمار ایران. درگاه ملی آمار. نتیجه سرشماری نفوس و مسکن. قابل دسترسی از:https://www.amar.org.ir