ولفرا

وَلفرا         

Valafrā

روستایی در دهستان انزان غربی از بخش مرکزی شهرستان بندرگز، استان گلستان.

این روستا در 7 کیلومتری جنوب شرقی شهر بندرگز و در نقطه‌ی ً55   َ44  °36  عرض و  ً18   َ59  ° 53 طول جغرافیایی واقع شده‌ است. ارتفاع این روستا از سطح دریا 18 متر است.[1]

‏ ولفرا از سوی شمال به بزرگراه گرگان ساری، از جنوب به جاده قدیم گرگان ساری (جاده شاه عباسی)، از شرق به روستای سرمحله و از غرب به روستای کوه‏‌صحرا متصل است.

قدیمی‌‏ترین سند در دسترس که به نام این روستا اشاره دارد، وقفنامه خواجه مظفر بتکچی است که نام این قریه را «وله‌‏افرا» آورده است، این وقفنامه که مربوط به سال 919 هـ ق برای مشخص کردن محدوده قریه‌‏ای به نام «حسمری» در بلوک انزان استرآباد، از «وله‏‌افرا» به عنوان روستایی که در شرق آن واقع شده، نام برده شده است.[2]

نام این روستا از دو جزء «وَل» به معنای «کج» و «اَفرا» که یک گونه درختی در جنگل‌‏های هیرکانی است، تشکیل و به مرور خلاصه شده و به شکل «ولفرا» در آمده است. برابر نقل اهالی، گویی در حاشیه مسیر تردد بین ایالت استرآباد و طبرستان که از این ناحیه می‌‏گذشت، درخت اَفرای کجی وجود داشت که محل اُتراق و استراحتگاه مسافران بود، این محل به «وله‌‏افرا» مشهور بود، به همین دلیل این روستا نیز به همین نام، نامیده شد.[3]

در سندی مربوط به سال 1262ق، در عریضه‌‏ای که فردی به نام محمدرضا قاجار قوانلو به ولیعهد نوشته از او خواسته تا ملک او در قریه ولفرا را از متصرفین پس گرفته و به او برگرداند.[4]  

میرزا ابراهیم در گزارش سفر خود به شمال ایران میان سال‏‌های1276-1277، از این روستا با عنوان «ولفرا» از توابع بلوک انزان نام برده است.[5] 

جمعیت روستا در سال 1276ق، 55 خانوار و 251 نفر بود. ترکیب جمعیتش به این شرح ثبت شده است: مرد زن دار55 نفر، زن شوهردار 55نفر، مرد بی‌زن 18 نفر، زن بی‌شوهر 12 نفر، پسر صغیر61 نفر، دختر کبیر 16 نفر و دختر صغیر 34 نفر.[6]

ملکونف، جهانگرد روس، در سال1277ق، سفری به شمال ایران داشت. از «ولفرا» به عنوان روستایی در بلوک انزانِ ایالت استرآباد نام برده که در جنگل و نزدیک ساحل دریا قرار دارد.[7]

رابینو، مامور رسمی دولت بریتانیا در ایران، در سال1288ق، به استرآباد سفر کرد. وی «ولفرا» را از آبادی‌‏های بلوک انزان معرفی کرده است.[8]

وضعیت این روستا در گزارش سال 1296ق اینگونه ثبت شده است: «ولفرا خالصه دیوان اعلی است. مشروب از رودبار است، کفاف نمی‏‌دهد و قریه مزبور از اول دولت شاه شهید نورالله مرقده خالصه بوده است. این قریه قشلاقیت دارد. جمعیتش 144 نفر است.»[9]

در کتاب فرهنگ جغرافیایی ایران که در اوایل پهلوی اول منتشر شد، این آبادی از روستاهای دهستان انزان بخش بندرگز شهرستان گرگان با 150 سکنه معرفی شده ‌است. مذهب اهالی تشیّع و پیشه‌ی آنها زراعت بود. محصولاتی همچون برنج، پنبه، کنجد و صیفی در روستا کشت می‌شد. چشمه و رودخانه ولفرا و آب لوارد مهمترین منبع فراهم کننده‌ی آب روستا به حساب می‌آمد.[10]

آمار جمعیت این آبادی در دوره‌های مختلف سرشماری نفوس و مسکن ایران به این شرح است:[11]

روستا در ناحیه‌‏ی هموار و دشت در پائین دست ارتفاعات جنگلی قرار گرفته است.

منازل مسکونی روستا در سال‏‌های اخیر نوسازی و با مصالح نوین ساخته شده‏ و فقط یک خانه‌‏ی قدیمی که گفته می‏‌شود مربوط به دوره پهلوی است، باقی مانده است. ولفرا در این سال‌ها بیشتر از سمت شمال و شمال غربی در حال توسعه است،  اهالی بخش جنوبی روستا را بالا محله و بخش شمالی را پایین محله می‏‌نامند. 

از جاذبه‏‌های این محل می‌‏توان به جنگل لرگی ولفرا که در بافت روستا واقع شده وجنگل کوچک ولفرا در جنوب روستا و همچنین بقعه پیرمراد که در سال‌های اخیر به گورستان روستا تبدیل شده و همچنین آبشار لوارد در جنگل‌های جنوب این روستا اشاره کرد.

روستاییان به زبان فارسی و گویش طبری صحبت می‏‌کنند، مسلمان و شیعه مذهب هستند، اکثریت به کشاورزی، باغداری و تعداد محدوی نیز به دامداری و کار در اماکن اداری و صنعتی مشغول‌اند. کشاورزان ولفرا در زمین‏‌های کشاورزی روستا که حدود 400 هکتار است، محصولاتی همچون برنج، گندم، سویا، کشت می‏‌کنند. و محدود باغات مرکبات و سیاه ریشه نیز دارند. اهالی اراضی شمال روستا و در قسمت زیر بزرگراه گرگان ساری را «لوارد» و اراضی شمال واقع در بالای بزرگراه را «هلی‏‌بن»، اراضی شمال غربی را پیرمرادصحرا، شرق روستا را سرمله صحرا، اراضی جنوب شرقی را نسق، جمیل آباد و قنات‏‌سر همچنین بخشی از اراضی شمالی را آغوز باغی و اراضی جنوبی را آسیابسر می‏‌نامند.

از نام‌‏های خانوادگی پرجمعیت روستا می‌‏توان به بابایی، خاری، میرشکار، تاشی، بهرامی، علیدوست و جعفری اشاره کرد. ولفرا از امکانات زیربنایی همچون آب آشامیدنی لوله کشی، برق، گاز، جاده آسفالت و تلفن بهره‌مند است. دارای یک باب دبستان است که به علت نداشتن دانش‏‌آموز فعالیت ندارد، مسجد و  حسینیه در روستا بنا شده است. اهالی برای دریافت خدمات بهداشتی از خانه بهداشت سرمحله استفاده می‌‏کنند.[12]

منابع:

• ذبیحی، مسیح.(1363).گرگان نامه، تهران، انتشارات بابک.296ص.
• رابینو،هـ ل.(1365). مازندران و استرآباد.(چاپ سوم). ترجمه: غلامعلی وحید مازندرانی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. 371ص.
• رایجی، روح الله. (24/11/1403)، (دهیار روستای ولفرا). مصاحبه با مرکز دانشنامه گلستان.
• سازمان نقشه برداری کشور، پایگاه ملی نام‏های جغرافیایی ایران. قابل دسترسی از: https://gndb.ncc.gov.ir
• ستوده، منوچهر. ذبیحی، مسیح(1377). از آستارا تا استارباد.(ج7). تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. 695ص.
• ستوده، منوچهر. ذبیحی، مسیح(بی‏تا). از آستارا تا استارباد.(ج6). تهران: انجمن آثار ملی. 722ص.
• فرهنگ جغرافیایی ایران (1329). (جلد سوم، استان دوم). تهران: دایره جغرافیایی ارتش. 332 ص.
• قورخانچی، محمدعلی.(نخبه سیفه)1360. به کوشش منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان. تهران: نشر تاریخ ایران. 153ص.
• مرکز آمار ایران. درگاه ملی آمار. نتیجه سرشماری نفوس و مسکن. قابل دسترسی از:https://www.amar.org.ir
• ملکونف. گریگوری(1364). کرانه‏های جنوبی  دریای خزر، ترجمه امیرهوشنگ امیری. تهران: کتاب‏سرا.
• میرزا ابراهیم، (1355). سفرنامه استرآباد و مازندران و گیلان. به کوشش مسعود گلزاری. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. 334ص.