تفرجگاه‌های پارک ملی گلستان

تفرجگاه‌های پارک ملی گلستان

تفرجگاه‌های موجود در پارک ملی گلستان در شرق استان؛

طبیعت‌گردی و تفرج یکی از هدف‌های پارک‌های ملی است، از این‌رو در طرح مدیریت پارک ملی گلستان نیز فضاهایی برای تفرج همگانی با رعایت اصول محیط زیستی در نظر گرفته شده است[1]. پارک ملی گلستان به دلیل این‌که نمونه­ برجسته‌ و بی‌همتایی از بوم‌سازگان‌های طبیعی و دست‌نخورده، گوناگونی چشم‌گیر گونه‌های زیستی، انواع چشم‌اندازها و سیماهای ویژه زمین‌شناختی و یادمان‌های باستانی و تاریخی است، فرصت‎های گوناگون برای کاربردهای علمی و پژوهشی، گردشگری و آموزشی فراهم می‌کند[2]. جدا از مناطقی که در این پارک ملی به‌شکل سنتی و خودجوش استفاده می‌شوند (مانند دره شارلِق، دره زاولی، سرچشمه رودخانه دوغ، دره آبشار و آق‌سو، سرچشمه رودخانه زاو، دره شمالی)[3] و دیگر زیرساخت‌های اختصاصی مانند مهمان‌سراهای تَنگ‌راه، تنگه‌گُل، آلمِه، و سولگِرد[4]، پنج محدوده تفرجگاهی در پارک ملی گلستان وجود داشت و دارد:

• تفرجگاه گلستان: در غرب محدوده پارک ملی قرار داشت. مساحت آن نزدیک به 5/8 هکتار بود و چشمه گلستان در این محدوده قرار داشت. ساختمان نگهبانی، سرویس بهداشتی، نمازخانه، آبخوری، و نیمکت ازجمله زیرساخت‌های تفرجی آن به شمار می‌رفت[5]. گویا محدوده‌ای که از دیرباز به نام «جنگل گلستان» شناخته شده، به همین منطقه گفته می‌شد. تفرجگاه گلستان بر اثر سیل 19 مرداد 1380 خورشیدی تخریب شد[6] و دیگر بازسازی نشد.
• تفرجگاه گلشن: با گستره نزدیک به 8/15 هکتار، بزرگ‌ترین تفرجگاه پارک ملی گلستان است. در غرب محدوده پارک ملی قرار دارد و دارای زیرساخت‌های‌ آموزشی (مانند موزه جانورشناسی) و تفرجی (مانند سکوی چادرزنی، آبخوری، سرویس بهداشتی، نمازخانه) است. پوشش گیاهی مطلوب، شیب مناسب و جذابیت دیداری چشمگیر، و نیز داشتن مسیرهای دسترسی آسفالت، این تفرجگاه را به مکانی مناسب برای انجام خورگشت‌های گذری و خانوادگی در طبیعت پارک ملی تبدیل کرده است[7].
• تفرجگاه آبشار: در محدوده مرکزی پارک ملی است و نزدیک به 9/4 هکتار مساحت دارد و فاصله‌اش با روستای تنگ‌راه نزدیک به 20 کیلومتر است. مهم‌ترین جاذبه‌ آن آبشاری است که در شمال تفرجگاه قرار دارد. این محدوده، منطقه‌ای است با پوشش گیاهی کمتر، و پستی و بلندی متغیر که امکان تفرج را کمی سخت و محدود می‌کند. سکوی چادرزنی، سرویس بهداشتی، نمازخانه، فروشگاه، و آبخوری ازجمله زیرساخت‌های تفرجی آبشار به شمار می‌روند[8].
• تفرجگاه گلزار: با گستره نزدیک به 1/4 هکتار در 25 كيلومتري روستاي تنگ‌راه و شرق محدوده پارک ملی قرار دارد. منطقه‌ای کوهستانی با بلندی و شیب زیاد است. پوشش گیاهی مناسب دارد و با توجه به داشتن 48 اتاقک، اقامت شبانه در آن امکان‌پذیر است. سلف‌سرویس، آشپزخانه، سرویس بهداشتی، ساختمان اداری، تاسیسات، نگهبانی، اجاق، شیر آب و پارکینگ از جمله زیرساخت‌های گلزار به شمار می‌روند[9].
• موزه تاریخ طبیعی و پاسگاه محیط‌بانی میرزابایلو: با گستره نزدیک به 2/3 هکتار در شرقی‌ترین بخش پارک ملی و در 55 کیلومتری روستاي تنگ‌راه قرار دارد. مهم‌ترین بنای آن، موزه تاریخ طبیعی است و پاسگاه محیط‌بانی دشت میرزابایلو نیز در این محدوده قرار دارد. جاذبه‌های طبیعی آن نسبت به دیگر مناطق پارک ملی، کمتر و به محیط فیزیکی انسان‌ساخت بیشتر نزدیک است. قنات، چاه آب، موتورخانه برق، سرویس بهداشتی، زمین بازی کودکان، و میز و نیمکت از جمله زیرساخت‌های میرزابایلو به شمار می‌روند[10].

منابع

• شرکت مهندسی شهریگ. (1400). تدوین طرح توجیهی-فنی-اقتصادی تفرجگاه‌های پارک ملی گلستان. تهران: صندوق ملی محیط زیست.
• دربیکی، مزدک، اراززاده، یونس، و ناصری، فاطمه. (1402). برآورد ظرفیت برد گردشگری در تفرجگاه‌های پارک ملّی گلستان. فصل‌نامه تحقیقات جغرافیایی. ۳۸ (۳) :۳۶۵-۳۷۲.
• شاهکویی، اسماعیل. (1381). بررسی چگونگی سیل در شرق استان گلستان. اطلاعات جغرافیایی «سپهر»، 11(42): 27-33.
• فنونی، هیلدا. (1376). بررسی مقدماتی منابع اقتصادی اجتماعی پارک ملی گلستان. جلسه بحث کارشناسی رشته محیط زیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
• میرکریمی، سید حامد. (1378). مطالعات اقتصادی-اجتماعی پارک ملی گلستان. در: بحرینی، سید حسین. مطالعات پارک ملی گلستان. تهران: سازمان حفاظت محیط زیست و دانشگاه تهران.

• Moharramnejad N, Rahnamai MT, Dorbeiki M (2017). Application of A'WOT method in strategic management of sustainable tourism in a national park. Environmental Engineering and Management Journal. 16(2):471-480.