مؤسسه فرهنگی میرداماد
مؤسسه فرهنگي ميرداماد
مؤسسه‌اي فرهنگي در شهر گرگان.
نهاد فرهنگي در شهر گرگان كه توسط آيت‌الله نورمفيدي در سال 1381ش تأسيس شد.
مؤسسه فرهنگی میرداماد، در بلوار شهید مفتح، ابتدای خیابان میرداماد قرار دارد. ميرداماد، فعاليت خود را با دو هدف آغاز كرد:
الف) تلاش در جهت تحكيم و تعميق پايه‌هاي معرفت ديني و بسط فرهنگ اسلامي در جامعه.
ب) احياي تاريخ، فرهنگ و ميراث استان گلستان (جرجان و استرآباد).1
مؤسسه‌ي فرهنگي ميرداماد، فعاليت اوليه‌ي خود را در حوزه‌ی علمیه‌ی امام خمینی (ره) آغاز کرد و پس از مدتي فعاليت، در سال 1385، به مدرسه‌ي محسنيه، واقع در محله‌ي دربنو گرگان انتقال يافت. با آماده شدن ساختمان مؤسسه، همه بخش‌ها و مديريت، به آن‌جا انتقال يافت و طي مراسمي در روز چهارشنبه، سوم آذرماه 1389، فعاليت‌هاي خود را در مكان جديد استمرار بخشید.
ساختمان مؤسسه در زميني به مساحت 10هزار مترمربع و با زيربناي 5هزار مترمربع، شامل بخش‌هاي مختلف، از جمله كتابخانه، با ظرفيت 200 هزار جلد كتاب است.
معماري مؤسسه تركيبي از معماري اسلامي- ايراني و سرزمين استرآباد است. نماي ورودي مؤسسه، تداعي كننده‌ي قلعه‌ي دفاعي شهر استرآباد است كه با ديوار حائل بین بخش مخزن و سالن مطالعه كامل مي‌شود. فضای عمودي خالی ميان اين ديوار، يادآور درها و پنجره‌هاي ساختمان‌هاي مسكوني استرآباد است. آجر قرمز رنگ به کار رفته، تداعي‌گر آجرهاي ديوار تاريخي گرگان است. سقف مخروطي، بخشي از سقف بزرگ ساختمان مؤسسه، مقابر امام‌زاده‌ها، در شمال ايران، گنبدقابوس و برج رادکان را به ياد مي‌آورد. جدار شيشه‌اي ميان سالن مطالعه و فضاي بيروني (حوض و فواره‌ها)، ضمن تأمين نور كافي، چشم‌انداز زيبايي، به‌ویژه در شب به ساختمان مؤسسه مي‌بخشد.
نگارخانه در طبقه زيرزمين قرار دارد كه به طبقه همكف و تالار انديشه راه دارد. در طبقه‌ي همكف، بخش‌هاي مختلف از جمله تالار انديشه، مخزن كتاب و مطبوعات روز،كتابخانه، سالن مطالعه و ... مستقر است. طبقه‌ي اول، محل استقرار بخش‌هاي اداري از جمله: حسابداري، مركز دانش‌نامه‌ي گلستان و كتابخانه‌ي تخصصي استان‌شناسي است. در طبقه‌ي دوم، مكاني براي پذيرايي از مهمانان تعیین شده و طبقه‌ي سوم با چشم‌اندازي زيبا، محل استقرار مديريت مؤسسه است. مؤسسه داراي هيأت امنا بوده و توسط مديرعامل، اداره مي‌شود و داراي بخش‌هاي زیر است:
• كانون گفتمان ديني
طرح مباحث جديد در حوزه‌ي معرفت ديني، ضرورت تأسيس اين بخش را ايجاد كرد تا با دعوت از انديشمندان اسلامي، به طرح مباحث مهم پرداخته، زمينه‌ي گزينش آگاهانه را براي علاقه‌مندان فراهم نمايد. كانون گفتمان ديني با پذيرش عضو، تاكنون نشست‌هایي را برگزار كرده است.2
• مركز پاسخ‌گويي به پرسش‌هاي ديني
اين مركز با همكاري جمعي از روحانيون، سؤالات ديني و شرعي را از طريق نامه، تلفن، فاكس و اينترنت دريافت می‌کنند و به آنها پاسخ مي‌دهند (گزيده‌اي از پرسش و پاسخ‌هاي اين مركز در چندين مجلد به چاپ رسيده است).
• مركز آموزش
الف) علوم اسلامي
با توجه به ضرورت آشنايي با معارف اسلامي و نياز نسل جوان برای دستيابي به منابع اسلامي و عدم امكان تحصيل در حوزه‌هاي علميه براي همگان، مركز آموزش علوم اسلامي تأسيس شد و اقدام به جذب علاقه‌مندان به فراگيري علوم اسلامي كرده است. در اين مركز، دوره‌هاي بلند مدت و كوتاه مدت آموزش فلسفه، كلام، منطق، عرفان، تفسير و ... برنامه‌ريزي و تدريس مي‌شود.
ب) علوم قرآني
آموزش علوم قرآني به صورت حضوري و مكاتبه‌اي با تكيه بر مفاهيم قرآن، در اين مركز برنامه‌ريزي مي‌شود. دوره‌هاي تربيت مربي قرآن با دعوت از مدرسان و همچنين آموزش روخواني، روان‌خواني، صوت، تجويد و حفظ در دارالقرآن‌العظيم انجام مي‌شود. چاپ و توزيع جزوه‌هاي آموزش مفاهيم، از جمله فعاليت‌هاي اين مركز است.
• مجمع شعراي اهل بيت (ع)
ضرورت انتقال فرهنگ اهل بيت(ع) با زبان شعر و جلوگيري از آميختگي معارف اهل بيت(ع) و شخصيت الهي آنان با خرافات، اوهام و مطالب شرك‌آلود، سبب شد تا اين مجمع شكل گيرد. شاعران جوان و پيشكسوتان شعر و ادب استان، در مجمع شعراي اهل بيت گرد هم آمده و تاكنون ده‌ها نشست ادبي و محفل شعرخواني برگزار كرده‌اند. چند دفتر از اشعار شعراي اين مجمع با نام‌های: ستاره سوم، حديث عشق، قبيله عشق، مسافران سپيده و باغ‌عطش به چاپ رسيده است.
• مركز دانش‌نامه گلستان
به منظور تهيه‌ي كتابي مرجع براي معرفي استان در همه‌ي ابعاد و زمينه‌ها، اين مركز تأسيس شد و با همكاري جمعي از پژوهشگران استان، در حال تدوين دانش‌نامه است. مركز دانش‌نامه‌ي گلستان در سال 1384ش، فعاليت خود را آغاز و اولين مجموعه مقالات خود را به صورت آزمایشی در قالب ده مقاله در شهريور همان سال منتشر كرد. تاكنون چندين دفتر از مقالات دانش‌نامه، شامل ده‌ها مقاله در شمارگان محدود و براي نقد و رفع اشكالات موجود، چاپ و در اختيار پژوهشگران و مراكز پژوهشي كشور قرار گرفته است. همچنين مركز دانش‌نامه‌ي گلستان، در سال 1389ش، كتاب گلستانه را با 9 مقاله مربوط به سرزمين جرجان و استرآباد (استان گلستان) منتشر كرده است. اين مركز داراي كتابخانه‌ي تخصصي استان‌شناسي با صدها جلد كتاب، رساله و مجله است. برگزاري نشست‌هاي علمي و كارگاه‌هاي تخصصي، از جمله فعاليت‌هاي مركز است. برخی از نشست‌هاي مركز دانش‌نامه گلستان عبارتند از: نشست «درآمدي بر گرگان‌پژوهي و ياد استاد ايرج افشار يزدي»، نشست «ستوده و نيم‌قرن گرگان‌پژوهي»، «قنات‌های استان»، «استرآباد در سفرنامه‌های عصر قاجار» و «دانش‌نامه‌‌نویسی» که با حضور چهره‌هاي علمي ايران برگزار شد.
• مركز احياي آثار انديشمندان استرآباد
به منظور احياء ميراث ارزشمند دانشمندان سرزمين گرگان، اين مركز تأسيس شد و تاكنون صدها اثر از انديشمندان اين منطقه را فهرست‌برداري كرده است. این مرکز درصدد است در گام اول، فهرستي از تأليفات و مصنفات آنان را جمع‌آوري، سپس به مرور، ضمن تحقيق و تصحيح آثار، آنها را به چاپ برساند. در همين راستا، مركز احياي آثار انديشمندان استرآباد، كتاب فرهنگ‌نامه‌ي مفاخر استرآباد و جرجان (در دو مجلد) و كتاب انوار گلستان را منتشر کرده است. همچنین کتاب «اثر آفرینان استرآباد و جرجان» در قطع رحلی و با بیش از هزار صفحه، در سال 1392 منتشر شد.
• واحد تدوين زندگي‌نامه و آثار مؤسس
به منظور تدوين زندگي‌نامه و آثار آيت‌الله نورمفيدي، اين واحد تأسيس شده است. واحد تدوين، با جمع‌آوري اسناد، مدارك و خاطرات ايشان، در حال گردآوري زندگي‌نامه و خاطرات مؤسس است. جلد اول اين مجموعه، پس از تحقيق، تدوين و نگارش توسط انتشارات مركز اسناد انقلاب اسلامي به چاپ رسيده است. همچنين كتاب «آيت‌الله نورمفيدي و دفاع مقدس» در سال 1390 منتشر شد.
• انجمن كتابخواني
اين انجمن به منظور ترويج روحيه‌ي مطالعه و انس با كتاب، تأسيس شد. اعضاي انجمن كتابخواني در گروه‌هاي سني و تحصيلي چهارگانه، كتاب‌هايي را كه توسط هيأت علمي انجمن، انتخاب و برايشان ارسال مي‌شود، مطالعه و در آزمون‌هاي مربوطه شركت مي‌كنند. تاكنون، ده‌ها عنوان كتاب تهيه و به آدرس اعضا در سراسر استان ارسال شد و پس از برگزاري آزمون، به نفرات برتر هدايايي اهدا شده است.
• كتابخانه و مرکز اسناد
از سال‌ها پیش، با خريد كتا‌بخانه‌هاي شخصي برخي از استادان حوزه و دانشگاه و خريد از نمايشگاه‌هاي كتاب، كار تأمين كتب مورد نياز اين كتابخانه آغاز و تاكنون حدود 90هزار جلد كتاب در زمينه‌هاي مختلف علوم جمع‌آوري شده است. کتابخانه دارای بخش‌های مختلف از جمله: مخزن اصلی، مرجع، کتابخانه کودکان و نوجوانان، بخش مطبوعات، بخش نسخ خطی و چاپ سنگی است. کتاب‌های کتابخانه به شیوه‌ی گنگره نگهداری می‌شود که در فضای مجازی قابل جستجوست. مركز اسناد، فعاليت خود را از سال 1388ش آغاز كرده و تاكنون توانسته است بخشي از اسناد موجود در مجلس شوراي اسلامي، مركز اسناد ملي و وزارت امور خارجه را اسكن نماید و به مؤسسه‌ي فرهنگي ميرداماد انتقال دهد. همچنين به منظور حفظ عكس‌ها و اسناد تاريخي، تاكنون صدها برگه سند، از افراد و خانواده‌های مختلف جمع‌آوري شد و در بخش اسناد نگهداری می‌شود.
• مرکز تاریخی شفاهی
با هدف جمع‌آوری ضبط و ثبت خاطرات افراد، مرکز تاریخی شفاهی در سال 1392 در مؤسسه فرهنگی میرداماد راه‌اندازی شد و تاکنون موفق به گردآوری خاطرات بسیاری شده است.
مؤسسه‌ي فرهنگي ميرداماد، در برگزاري ده‌ها همايش و نشست‌‌های علمي و مناسبت‌‌هاي مذهبي و ملي همكاري داشته است. همكاري در برگزاري همايش حكيم جرجاني (1381ش)، برگزاري همايش دو حكيم استرآباد؛ ميرفندرسكي و ميرداماد با همكاري فرهنگستان علوم جمهوري اسلامي ايران و استانداري گلستان و با حضور ده‌ها نفر از انديشمندان برجسته‌ي كشور در گرگان (1384ش) از ديگر اقدامات مؤسسه است.
…
پی‌نوشت:
1. بخشی از اساس‌نامه مؤسسه فرهنگی میرداماد.
2. از جمله شخصيت‌هاي علمي دعوت شده براي نشست‌هاي گفتمان ديني عبارتند از: دكتر مصطفي محقق داماد، آيت‌الله سيد محمد موسوي بجنوردي، دكتر احمد بهشتي، دكتر غلامحسين ابراهيمي ديناني، دكتر غلامرضا اعواني، دكتر احد فرامرز‌قراملكي، پروفسور محمد‌لگن هاوسن، دكتر نجفقلي حبيبي، احمد مبلغي، دكتر عبدالرحيم گواهي، دكتر اميرعباس علي‌زماني و ... .