ابوبکر بن زکي قونوي
مطالب این صفحه، فیش اطلاعات جمع آوری شده در مورد مدخل فوق است. علاقه‌مندان می‌توانند آمادگی خود را برای نگارش مقاله این مدخل اعلام کنند.
***
«ابوبکر بن زکي قونوي»
صدر قونوي/ 000-694هـ.ق.
«صدرالدين ابوبکر بن زکي قونوي» ملقب به «صدر»، از آن روي در اين مجموعه ذکر مي‌شود که وي را از نوادگان «فخرالدين اسعد گرگاني» به شمار آورده‌اند.
صدر قونوي، پزشکي حاذق، دبيري ماهر و شاعري خوش ذوق توصيف شده است.
او ظاهراً در «قونيه» زاده شد و در آنجا رشد کرد. فن دبيري و انشا را نزد «بدرالدين يحيي بن زکريا»، از دولتمردان بلند پايه‌ي دستگاه سلجوقي آموخت. پزشکي را از «اکمل‌الدين نخجواني» فراگرفت و در ادب فارسي و عربي مهارت يافت.
صدرالدين قونوي روزگار خويش را به کارهاي ديواني و دبيري گذراند. مدتي در «قيصريه» زيست و به «امير نصرت الدين» خدمت کرد. چندي هم به خدمت «بهاءالدين محمد ملک السواحل» متوفاي 676هـ.ق. درآمد.
اواخر عمرش را به عزلت و سير و سلوک گذراند و در زادگاهش، سکونت اختيار کرد تا درگذشت.
آثار:
1.روضة الکتاب و حديقة الالباب
اين اثر حاوي شصت و هشت نامه‌ي صدرالدين ابوبکر قونوي به اميران و حاکمان روزگارش است. نامه‌هاي قونوي نثري آميخته با آرايه‌هاي ادبي، ولي ساده و روان دارد. محتواي آنها آکنده از فوايد ادبي و تاريخي است.
بخشي از سروده‌هاي فارسي و عربي قونوي نيز در اين اثر جمع‌آوري شده است. نظم و نثر قونوي، حکايت از نفوذ و گسترش زبان و ادب فارسي در «آسياي صغير» دارد.
صدرالدين قونوي در پزشکي نيز مردي تحصيل کرده بود. ليکن اثر مشخصي از وي برجاي نمانده است.
به‌نظر مي‌رسد در علوم غريبه هم دستي داشت؛ زيرا يک اثر نيز در علم «جفر» به او منسوب است.
اين‌همه نشان از وسعت اطلاعات و دانش صدرالدين يا رکن‌الدين ابوبکر قونوي گرگاني دارد.
نسخههاي خطي:
1 نسخه‌ي خطي در «کتابخانه‌ي دانشگاه استانبول» به شماره 1/585 در 49 برگ، کتابت سال 877هـ.ق. موجود است.
1 نسخه‌ي خطي در «کتابخانه‌ي ملي تبريز» به شماره 3687 در 112 برگ، کتابت سال 737هـ.ق. موجود است.
نسخههاي چاپي:
روضة الکتاب يک بار به تصحيح و تحشيه‌ي «ميرودود يونسي» به سال 1349ش. در «تبريز» و توسط انتشارات «موسسه تاريخ و فرهنگ ايران» در 456 صفحه وزيري چاپ شده است.
اين چاپ با چهار نسخه‌ي خطي کتاب مقابله شده است.
بار دوم در «آنکارا» با تصحيحات «علي سويم» به سال 1972م. و به وسيله‌ي «انجمن تاريخ ترک»، در 298+77 صفحه وزيري منتشر شد.
2. ريحانة الکتاب في رسائل الاصحاب
مجموعه آثار و نوشته‌هاي صدر قونوي به سبک ترسل و شيوه‌ي ديواني است.
نسخههاي خطي:
1 نسخه‌ي خطي در «کتابخانه‌ي دانشگاه استانبول» به شماره 2/585 در 46 برگ، کتابت سال 877هـ.ق. موجود است.
نسخههاي چاپي:
چاپ نشده است.
3.رساله مناظره ميان دل و دماغ
نسخههاي خطي:
هيچ نسخه‌ي خطي از اين اثر گزارش نشده است.
نسخههاي چاپي:
چاپ نشده است.
4.شرح الجفر
ظاهراً اثري در موضوع جفر و رمل است.
نسخههاي خطي:
هيچ نسخه‌ي خطي از اين اثر گزارش نشده است.
نسخههاي چاپي:
چاپ نشده است.
5.صدرنامه
از موضوع و محتواي آن اطلاعي در دست نيست.
نسخههاي خطي:
هيچ نسخه‌ي خطي از اين اثر گزارش نشده است.
نسخههاي چاپي:
چاپ نشده است.
6. قصائد عربي
مجموعه سروده‌ها و قصائد عربي است.
نسخههاي خطي:
هيچ نسخه‌ي خطي از اين اثر گزارش نشده است.
نسخههاي چاپي:
چاپ نشده است.
7.قصائد فارسي
مجموعه قصائد فارسي مولف است.
نسخههاي خطي:
هيچ نسخه‌ي خطي از اين اثر گزارش نشده است.
نسخههاي چاپي:
چاپ نشده است.
منابع:
تاريخ ادبيات در ايران 3/1225-1227؛ تذکره‌ي روز روشن 473؛ زبان و ادب فارسي در قلمرو عثماني 127-128؛ دانشنامه ادب فارسي 6/539؛ دايرةالمعارف مصور پيمان 189؛ کشف الظنون 1/932؛ نگاهي به روند نفوذ و گسترش زبان و ادب فارسي در ترکيه 91-94.