سيداحمد علي بن محمدصادق حسيني استرآبادي
اثر آفرينان استرآباد و جرجان (استان گلستان)
سيد احمدعلي بن محمدصادق حسيني استرآبادي
مورخ و شرح‌حال‌نگار قرن دوازدهم هـ.ق. در «هندوستان»، «احمدعلي بن محمدصادق بن محمدامين حسيني استرآبادي»، از دانشمندان ايراني است كه در آن سرزمين سكونت اختيار كرد و به تاليف و تحقيق پرداخت.
از شرح احوال، تحصيلات و سال ولادت و وفات وي هيچ اطلاعي در دست نيست. مشخص نيست كه احمدعلي خود به سوي «هند» سفر كرده و در آنجا رحل اقامت افكنده، يا پدر و نياكانش در «هندوستان» زندگي ميكردند؟
در منابع، دو تن با نام «محمدصادق استرآبادي» شناخته شده است. نخست، «ملا محمدصادق»، از شاگردان «علامه مجلسي» است كه براي تحصيل به «اصفهان» كوچ کرده است. دوم «مير محمدصادق»، شاعر و متخلّص به «مظهر» كه مردي خليق و صاحب كمالات در زمان «ناصرالدين شاه» توصيف شده است.
از نظر امكان زماني، شاعر ياد شده را نميتوان پدر احمدعلي تصور كرد. اما «ملا محمدصادق»، شاگرد «علامه مجلسي» امكان دارد كه پدر احمدعلي تصور گردد.
به هر روي، او عالم و مورخ بود. كتابي از وي برجاي مانده است كه در احوال «شاه مقيم محكمالدين قادري بن ابوالمعالي بن شاه نور بن ميران لعل» و خاندانش است. اين اثر به سال 1172هـ.ق. تاليف شده است. بنابراين در اين زمان زنده بود.
آثار:
اين اثر در دو باب تدوين شده است. باب اول به شرح احوال «شاه مقيم»، نياكان، خاندان و روي‌دادهاي زمان وي اختصاص دارد. باب دوم درباره‌ي احوال و مقامات «پيرپيلو شاه قادري» و مريدان و جانشينان اوست.
آغاز:
«اي ناطقه در بيان اوصاف تو لال
از درك تو قاصر است اوهام و خيال»
نسخههاي خطي:
حداقل 3 نسخه‌ي خطي از اين كتاب در كتابخانههاي پاكستان موجود است. نسخههاي شناسايي شده با شماره ثبت عبارت‌اند از:
شماره 9/297-مح2 در «کتابخانه‌ي خيرپور» در 161 صفحه، کتابت سال 1267هـ.ق.، شماره 8128 در 324 صفحه، کتابت سده‌ي 13هـ.ق. و شماره 3662 در 50 صفحه، کتابت سال 1341هـ.ق. هردو در «کتابخانه‌ي گنجبخش». شايد دو نسخه‌ي ديگر هم در «راولپندي» و «سرگودها» قابل شناسايي است.
نسخههاي چاپي:
چاپ نشده است.
منابع:
تلامذه علامه مجلسي 106؛ حديقة الشعراء 3/1684؛ دانشنامه زبان و ادب فارسي 1/378؛ زندگي‌نامه علامه مجلسي 2/42؛ فهرست نسخههاي خطي کتابخانه‌ي گنجبخش پاكستان 4/2100؛ فهرستواره کتابهاي فارسي 3/ 2078؛ گلزار جاويدان 3/1369؛ لؤلؤة البحرين 117؛ مجمع الفصحاء (بخش دوم از جلد دوم) 1381.