سید زین‌العابدین بن هاشم استرآبادی
اثر آفرينان استرآباد و جرجان (استان گلستان)
سيد زين‌العابدين بن هاشم استرآبادي
قرن 11هـ.ق.
«سيد زين‌العابدين»، فرزند «محمدهاشم» و «نوه‌ي سيد کمال‌الدين حسيني استرآبادي»، اديب، فقيه، مفسر و دانشمند اواخر قرن يازده هـ. ق.، شخصيت گمنام ديگري از سرزمين «استرآباد» و «جرجان» است که در منابع جز اشاره به نام کتاب‌هايش، مطلب ديگري وجود ندارد.
همين‌قدر مي‌دانيم که از استادان حوزه‌ي علميه‌ي «استرآباد» و سپس «مشهد» مقدس رضوي (ع) بوده است. احتمال دارد در «استرآباد» زاده شد و در «مشهد» درگذشت.
ظاهراً پدر و جد وي نيز اهل فضل و دانش بود؛ زيرا از خاندان «سادات حسيني استرآبادي» در قرن 11 و 12 در وقفنامه‌ها و فرمان‌ها و منابع تاريخي، به احترام ياد شده است.
در صورت دسترسي به کتاب «تفسير آيه شهادت» از تاليفات وي، در «کتابخانه‌ي آيت‌الله العظمي گلپايگاني (ره)»، شايد بتوان آگاهي بيشتري از مولف به دست آورد.
زيرا در ديباچه‌ي کتاب از مصايب و حملات ترکمانان به «گرگان» و «استرآباد» سخن گفته و شايد اشاراتي هم به خود و خاندانش کرده باشد. چنانچه به يکي ديگر از آثارش اشاره کرده است.
آثار:
ظاهراً اين اثر در اعراب و مسايل نحو بحث مي‌کند. اما آيا شرحي بر «عوامل» «جرجاني» است يا حاشيه بر آن، درست مشخص نيست؛ زيرا اصل کتاب در دسترس نيست.
مولف آن را به سال 1091هـ.ق. نوشته است.
نسخه‌هاي خطي:
به گزارش «آقابزرگ» در «الذريعه»، 1 نسخه‌ي خطي از اين کتاب نزد «سيد علي بن آيت‌الله يزدي طباطبايي»، با تاريخ کتابت سال 1221هـ.ق. موجود است.
نسخه‌هاي چاپي:
چاپ نشده است.
مولف در اين اثر ضمن ايراد مباحث ادبي و تجزيه و ترکيب آيه‌ي قرآن، به تفسير آن نيز پرداخته است.
نسخه‌هاي خطي:
1 نسخه‌ي خطي در «کتابخانه‌ي آيت‌الله العظمي گلپايگاني (ره)» به شماره 2205 در 151 برگ موجود است.
نسخه‌هاي چاپي:
چاپ نشده است.
به‌نظر مي‌رسد مولف اين اثر را نيز در علم صرف نوشته است. بنا به نوشته «تراجم الرجال»، سال تاليف آن 1078هـ.ق. است.
نسخه‌هاي خطي:
تاکنون هيچ گزارشي از نسخه‌هاي خطي اين اثر شناسايي نشده است.
نسخه‌هاي چاپي:
چاپ نشده است.
گويا مولف به اين اثر خود در ديباچه کتاب ديگرش با عنوان «ترکيب و تفسير آيه شهادت» اشاره کرده است.
اما از موضوع و فصول آن بي اطلاع هستيم.
نسخه‌هاي خطي:
تاکنون هيچ گزارشي از نسخه‌هاي خطي اين اثر شناسايي نشده است.
نسخه‌هاي چاپي:
چاپ نشده است.
منابع:
تراجم الرجال 1/379؛ الذريعة 2/235؛ معجم مولفي الشيعة 23.