محمد استرآبادی
اثر آفرينان استرآباد و جرجان (استان گلستان)
قرن ؟هـ.ق.
مرحوم «آقابزرگ»، در «الذريعه»، کتابي با عنوان «صيغ النکاح و الطلاق» را به شخصي با نام، ميرزا «محمد استرآبادي» نسبت داده است، اما درباره‌ي شخصيت و شرح‌حال آن سکوت کرده است.
تحقيق نگارنده نيز به جايي نرسيد و نتوانست تشخيص دهد که اين ميرزا محمد استرآبادي کيست و در چه زماني مي‌زيست. ليکن دو احتمال وجود دارد.
از آنجا که دو تن از علما و بزرگان «استرآباد»، کتابي با عنوان «صيغ العقود النکاح و الطلاق» يا «صيغ العقود و الايقاعات» دارند، و نام هردو تن، با کلمه‌ي «محمد» آغاز مي‌گردد، ممکن است اشتباهي رخ داده و واژه‌ي دوم نام نويسنده در هنگام يادداشت‌برداري از قلم افتاده است.
اين دو تن، «ملا محمدجعفر شريعتمدار استرآبادي» و «ملا محمديوسف حائري استرآبادي» هستند. به آثار و تاليفات هر کدام از آنان در مدخل مربوط، اشاره خواهد شد.
در صورت درستي اين احتمال، اثر ياد شده‌ي فوق، متعلق به قرن سيزدهم هـ. ق. خواهد بود؛ زيرا هردو شخصيت ياد شده از بزرگان قرن سيزدهم هستند.
احتمال دوم به اين شرح است:
از آنجا که برخي از علماي «استرآباد» از شهر خود دور شده و به شهرها و کشورهاي اسلامي هجرت کردند، در آن سرزمين‌ها به درستي شناخته نشده‌اند. از اين‌رو ممکن است ميرزا محمد استرآبادي نيز به کشور «مصر» رفته باشد و در آنجا اين تاليف را از خود برجاي نهاده است. خصوصاً که نسخه‌ي خطي کتاب وي را مرحوم «آقابزرگ» در دارالکتب «مصر» گزارش کرده است.
آثار:
بنا به گزارش «آقابزرگ»، اين اثر در بيان صيغه‌هاي (گفتارهاي انشايي هنگام معامله) عقد نکاح و طلاق است. اما از جزئيات محتواي آن مطلبي به دست نمي‌دهد.
نسخههاي خطي:
1 نسخه‌ي خطي در «کتابخانه‌ي دارالکتب مصر»، همراه با کتاب «بهجة الناظر» موجود است.
نسخههاي چاپي:
چاپ نشده است.
منابع:
الذريعة 15/111.