محمدبن خواجگی گیلانی استرآبادی
اثر آفرينان استرآباد و جرجان (استان گلستان)
محمد بن خواجگي گيلاني استرآبادي
قرن 11هـ.ق.
درباره‌ي شاعر و اديب سده‌ي يازدهم هـ. ق.، «محمد بن خواجگي گيلاني استرآبادي»، هيچ اطلاعي در دست نيست.
تنها آگاهي ما گزارش دو نسخه از يک کتاب و گزارش يک نسخه از کتاب ديگر اوست که در ذيل شناسانده مي‌شود:
آثار:
بنا به گفته‌ي «جمشيد علي‌زاده»، مصحح «ختم الغرايب»، اين اثر، گزارش دشواري‌هاي ديوان «خاقاني» است که «محمد بن خواجگي گيلاني رشتي» در ربع اول قرن يازده آن را نگاشته است.
نا گفته نماند، «خاقاني شرواني» کتابي تحت عنوان «تحفة العراقين» دارد که در واقع منظومه‌اي است از سفر وي به «مکه مکرمه» و بازديد وي از «عراق» عرب و «عراق» عجم.
او اين سفرنامه را که از طريق «عراق» عازم «مکه» شده، به نظم کشيده و نسخه‌هايي از آن چاپ، شرح و تصحيح گرديده است. اخيراً نسخه‌هايي از اين اثر در «اتريش»، «ترکيه» و ديگر جاي‌ها يافت شده است که نسخه‌شناسان و ادبا، معتقدند که نام اصلي اين اثر «ختم الغرايب» است نه «تحفة العراقين».
نسخه‌هاي خطي:
1 نسخه‌ي خطي در «کتابخانه مدرسه‌ي فيضيه» به شماره 1/471 در 54 برگ موجود است.
1 نسخه‌ي خطي در «کتابخانه‌ي مدرسه‌ي عالي شهيد مطهري (سپهسالار)» به شماره 145 در 136 برگ، کتابت سال 1265هـ.ق. موجود است.
1 نسخه‌ي خطي در «کتابخانه‌ي ملي تبريز» به شماره 2795 در 82 برگ، کتابت سال 1023هـ.ق. موجود است.
1 نسخه‌ي خطي نيز در کتابخانه‌هاي «ترکيه» موجود است.
نسخه‌هاي «ختم الغرايب» با نام «خاقاني شرواني» غير از اين مواردي بود که شناسانديم. نسخه‌هاي ياد شده‌ي فوق، به نام «محمد بن خواجگي گيلاني استرآبادي» ثبت شده است.
نسخه‌هاي چاپي:
اين اثر توسط «جمشيد علي‌زاده» در سال 1385 تصحيح و منتشر گرديده است.
اين رساله را «فهرست نسخه‌هاي خطي دانشگاه استانبول» گزارش کرده است. ليکن احتمال دارد همان کتاب «ختم الغرايب» باشد.
نسخه‌هاي خطي:
1 نسخه‌ي خطي در «کتابخانه دانشگاه استانبول» به شماره 4/687 در 48 برگ، کتابت سال 1056هـ.ق. موجود است.
نسخه‌هاي چاپي:
چاپ نشده است.
منابع:
سايت خبرگزاري ميراث فرهنگي، خبر مورخه 6/8/1385؛ فهرست نسخه‌هاي خطي کتابخانه‌ي دانشگاه استانبول 310؛ فهرست نسخه‌هاي خطي کتابخانه‌ي ملي تبريز1/449-450؛ فهرست نسخه‌هاي خطي کتابخانه‌ي مدرسه‌ي فيضيه 2/12؛ فهرست نسخه‌هاي خطي کتابخانه‌ي مدرسه‌ي عالي شهيد مطهري (سپهسالار) 4/361-362