باغو
باغو Bāqu
روستایی در دهستان انزان شرقی از بخش مرکزی شهرستان بندرگز، استان گلستان.
این روستا در 12 کیلومتری جنوب شرق بندرگز و در نقطه‌ی ً15 َ45 °36 عرض و ً47 َ1 °54 طول جغرافیایی واقع شده است. ارتفاع این روستا از سطح دریا 5 متر است.[1]
باغو از سوی شمال به بزرگراه گرگان ساری، از جنوب به جاده قدیم گرگان ساری (جاده شاه عباسی)، از شرق به روستای کارکنده و از غرب به روستای سوتهده متصل است.
در منابع پیش از قاجار و قاجار نام این روستا «سیاهجوی»[2] و یا «سیاجو»[3] ذکر شده است. در نزدیکی این روستا رودخانهای به همین نام وجود دارد، گاهی به آن رودخانه باغو هم گفته میشود.
نام این روستا از دو جزء «باغ» و «اُو» تشکیل شده که در گویش محلی «اُو» یا «اُ» به آب گفته میشود. و به باور اهالی به خاطر وجود درخت و باغ و آب فراوان این ناحیه «باغاُ» و «باغو» خوانده شده است.
در وقفنامه خواجه مظفر بتکچی مربوط به سال 919ق از این قریه با نام «سیاهجوی» نام برده شده و حدود اربعه اراضی آن را از شرق به خندق خرابهشهر، از غرب به روستای سرطاق و از جنوب به روستای کارکنده و بهادرکلاته و از شمال به ساحل دریا مشخص کرده است.[4]
موسیو بهلر فرانسوی که به دستور ناصرالدین شاه قاجار برای تهیه گزارش به شمال ایران اعزام شد، از باقو [باغو] نیز نام برده است.[5]
میرزا ابراهیم در گزارش سفر خود به شمال ایران میان سالهای1276-1277، از این روستا با عنوان «باغو» از توابع بلوک انزان نام برده است.[6]
مکنزی کنسول انگلیس در رشت که سال 1276ق به استرآباد سفر کرد در سفرنامه خود از یک آبادی با عنوان «باکو» در بلوک انزان نام برده که احتمالا مرادش همان «باغو» باشد.[7]
جمعیت روستا در سال 1276ق، 55 خانوار و 312 نفر بود. ترکیب جمعیتش به این شرح ثبت شده است: مرد زن دار55 نفر، زن شوهردار 73 نفر، مرد بی‌زن 33 نفر، زن بی‌شوهر 15 نفر، پسر صغیر70 نفر، دختر کبیر21 نفر و دختر صغیر45 نفر.[8]
ملکونف، جهانگرد روس، در سال1277ق، سفری به شمال ایران داشت. وی در گزارش خود از روستای باغو و همچنین رودخانه سیاجو بارها نام برده است.[9]
رابینو، مامور رسمی دولت بریتانیا در ایران، در سال1288ق، به استرآباد سفر کرد. وی باغو را از آبادیهای بلوک انزان معرفی کرده است.[10]
وضعیت این روستا در گزارش سال 1296ق اینگونه ثبت شده است: «باغوی انزان اربابی و از مال آقایان سادات و غیره ساکنین قریه مزبوره است. آب مشروب از رودبار و چشمه است و قشلاق است. تعداد نفوس آن 151 نفر است»[11]
برخی افراد متاخر روستای «طاغو» که زادگاه میرسید شریف جرجانی متکلم و ادیب قرن هشتم هجری بود را با این روستا معادل دانستند، سند و منبع قابل اعتمادی در خصوص یکی بودن این دو قریه در دسترس نیست.
در کتاب فرهنگ جغرافیایی ایران که در اوایل پهلوی اول منتشر شد، این آبادی از روستاهای دهستان انزان بخش بندرگز شهرستان گرگان با 200 سکنه معرفی شده است. مذهب اهالی تشیّع و پیشه‌ی آنها زراعت بود. محصولاتی همچون برنج، غلات ، پنبه، کنجد وصیفی در روستا کشت می‌شد. قنات مهمترین منبع فراهم کننده‌ی آب روستا به حساب می‌آمد.[12]
آمار جمعیت این آبادی در دوره‌های مختلف سرشماری نفوس و مسکن ایران به این شرح است:[13]
|
سال |
خانوار |
جمعیت |
|
1335 |
* |
232 |
|
1345 |
81 |
403 |
|
1355 |
80 |
491 |
|
1365 |
95 |
541 |
|
1375 |
117 |
558 |
|
1385 |
173 |
653 |
|
1390 |
195 |
665 |
|
1395 |
218 |
662 |
روستا در ناحیهی هموار و دشت در پائین دست ارتفاعات جنگلی قرار گرفته است.
مناطق قلعه دختر، قلعه نارنج، قلعه پیرزن، بادوسر، شیشار تپه، کانه سرا یا مسجد سرا، تپه لتکایی از مکان‌های قدیمی پیرامون این روستا هستند.
منازل مسکونی روستا در سالهای اخیر نوسازی و با مصالح نوین ساخته شده.
روستاییان به زبان فارسی و گویش طبری صحبت میکنند، مسلمان و شیعه مذهب هستند، اکثریت به کشاورزی و تعداد محدوی نیز به دامداری و کار در اماکن اداری و صنعتی و صیادی مشغول‌اند. کشاورزان جفاکنده در زمینهای کشاورزی روستا که حدود 140 هکتار است، محصولاتی همچون گندم، جو، سویا، سیب زمینی، سیر و پیاز کشت میکنند. و محدود باغات مرکبات و سیاه ریشه نیز دارند.
از نامهای خانوادگی روستا میتوان به گرشاسبی، مسعودی، حسینی، منوچهری، امیری، بهمنی، میرشکار، کریمی، عقیلی، البرزی، هزارجریبی، میرزایی، اسماعیلی، اکبرنیا و کندابی اشاره کرد.
باغو از امکانات زیربنایی همچون آب آشامیدنی لوله کشی، برق، گاز، جاده آسفالت و تلفن بهره‌مند است. خانه‌ی بهداشت، مدرسه ابتدایی، سالن ورزشی، پست بانک، مسجد و زینبیه در این روستا احداث شده و فعالیت میکند.
مردم روستا در پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی ایران و عراق همچون سایر ایرانیان نقش داشتند. 3 نفر از جوانان روستا در جنگ ایران و عراق به شهادت رسیدند.[14]
[1]. سازمان نقشه برداری کشور.
[2]. ستوده، (بیتا). ج6. ص 286.
[3]. رابینو،(1365). ص111.
[4]. ستوده، (بیتا). ج6. ص 286 و 292
[5]. بهلر، (1357). ص65.
[6]. میرزا ابراهیم، (1355). ص54
[7]. مکنزی،(1359). ص183.
[8]. قورخانچی، (1360). ص106
[9]. ملکونف.(1376). ص54، 113، 116، 140، 141، 142، 151، 154، 158 و 165.
[10]. رابینو،(1365). ص192.
[11]. ذبیحی، مسیح (1363).ص243.
[12]. فرهنگ جغرافیایی ایران.(1329). ص40
[13]. مرکز آمار ایران.
[14].میرزا جعفری، فرشته(10/11/1400).
منابع:
- بهلر، (1357). سفرنامه و جغرافیای گیلان و مازندران. به کوشش م. پ. جکتاجی. لاهیجان: نشر گیل. 92 صفحه.
- ذبیحی، مسیح.(1363).گرگان نامه، تهران، انتشارات بابک.296ص.
- رابینو،هـ ل.(1365). مازندران و استرآباد.(چاپ سوم). ترجمه: غلامعلی وحید مازندرانی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. 371ص.
- سازمان نقشه برداری کشور، پایگاه ملی نامهای جغرافیایی ایران. قابل دسترسی از: https://gndb.ncc.gov.ir
- ستوده، منوچهر. ذبیحی، مسیح(بیتا). از آستارا تا استارباد.(ج6). تهران: انجمن آثار ملی. 722ص.
- فرهنگ جغرافیایی ایران (1329). (جلد سوم، استان دوم). تهران: دایره جغرافیایی ارتش. 332 ص.
- قورخانچی،محمدعلی.(نخبه سیفه)1360.به کوشش منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان. تهران: نشر تاریخ ایران. 153ص.
- مرکز آمار ایران. درگاه ملی آمار. نتیجه سرشماری نفوس و مسکن. قابل دسترسی از:https://www.amar.org.ir
- مکنزی، چارلز فرانسیس.(1359). سفرنامه شمال. به کوشش منصوره اتحادیه. تهران: نشرگستر. 218ص.
- ملکونف. گریگوری(1364). کرانههای جنوبی دریای خزر، ترجمه امیرهوشنگ امیری. تهران: کتابسرا.
- میرزا ابراهیم، (1355). سفرنامه استرآباد و مازندران و گیلان. به کوشش مسعود گلزاری. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. 334ص.
- میرزا جعفری، فرشته(10/11/1400). ، (دهیار روستای باغو). مصاحبه با مرکز دانشنامه گلستان.