مزنگ
مزنگ
Mazang
روستایی واقع در دهستان انزان غربی، بخش مرکزی شهرستان بندرگز، استان گلستان.
این روستا جلگه‌ای در موقعیت جغرافیایی 27ً 44َ °36 عرض شمالی و 9ً 55َ °53 طول شرقی قرار دارد.[1]
روستای مزنگ از شمال به دریای خزر، از جنوب به کوه و جنگل، از شرق به روستای جفاکنده و از غرب به شهرستان نوکنده محدود می‌شود.
در وقفنامه ۹۱۹ق آمده است: و همچنین همه و تمامی قریه معروف به دهگاه است، واقع در بلوک انزان مذکور، و محدود به حدود اربعه؛ از شرق به جیپاکنده مذکوره، از غرب به ابلیس‌کنده مذکوره، از جنوب به کوه مشهور انزان و از شمال به شارع عام ساری...[2]
دهگاه در مکان مزنگ فعلی قرار داشت، محلی در شرق روستای جفاکنده و در محدوده شهرستان نوکنده. [3]
در گزارش‌های کتابچه «بیاض خانوار» و «انفاس استرآباد» متعلق به سال ۱۲۷۶ق و «نفوس استرآباد» به سال ۱۲۹۶ق از این روستا یادی نشده است. بنابراین، گمان می‌رود این روستا در اواسط دوران قاجار بر روی محوطه‌ای باستانی بنا شده باشد. [4]
راپورتچی انگلیسی‌ها در استرآباد در گزارشی به سال ۱۳۳۳ق نوشته است: فیلیوویچ، مسیحی تلگرافچی، و آگنت (نماینده تجاری کنسولگری روس در استرآباد) در مزنگ زمین خریده و با دستگاهی که از روسیه آورده، مشغول بریدن درختان بوده‌اند، اما حاجی رضا، ساکن نوکنده، از کار آن‌ها جلوگیری کرده است. [5].
رابینو در گزارشی به سال ۱۳۲۸ق نوشته است: سکنه مزنگ به طوایف حاجی‌بلاغ، لُر، سادات و سورتجی تعلق دارد. جنگل آن زیباست و به «ملو مزنگ» معروف است. خاندان لُر متعلق به دوران کریم‌خان زند بوده و در محله «لُردِ خیل» نوکنده زندگی می‌کردند.[6]
طوایف روستای مزنگ شامل طهماسبی (پرجمعیت)، مزنگی، سادات مزنگی، عابدی، باقری و چند خانوار گودار هستند.
آمار جمعیت این روستا در دوره‌های مختلف سرشماری نفوس و مسکن ایران به شرح زیر ارائه می‌شود:[7]
|
سال |
جمعیت |
خانوار |
|
1335 |
741 |
* |
|
1345 |
1167 |
198 |
|
1355 |
1346 |
228 |
|
1365 |
1563 |
281 |
|
1375 |
* |
* |
|
1385 |
1649 |
298 |
|
1390 |
* |
* |
|
1395 |
* |
* |
آثار تاریخی مهم روستای مزنگ عبارت‌اند از سکونتگاه و قبرستان باستانی «پن‌خانی» (پهن‌خانی)، واقع در شمال شرقی روستای نوکنده، چشمه مقدس «بادُو سر» و جاده تاریخی شاه‌عباسی. این آثار بیانگر سابقه دیرینه سکونت و اهمیت راه‌های ارتباطی در منطقه هستند.[8]
روستای دیگری به نام «مزنگ» در بخش باتلاقی پایین اراضی اردوگاه گوباغ، در جنوب رادکان و شمال چناران، در حوالی بجنورد استان خراسان واقع بوده است.[9] همچنین، مزنگ چونگی یا موزانگ، ناحیه‌ای در شهر لاهور پاکستان است.
مهم‌ترین اراضی زراعی روستای مزنگ دارای اسامی خاص هستند که عبارت‌اند از: سیاتیل، شنوزبِند و سیاسنگ در شمال، بادوسر در جنوب و جنوب غربی، گت راه پِه در جنوب غربی و پَرخانی در داخل ده.[10]
منبع آبی این اراضی، رودخانه‌ای است که از ارتفاعات جنگلی شمال روستا سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از منطقه بادوسر و روستای گلفرا در سمت جنوب، از وسط روستای مزنگ می‌گذرد.[11] همچنین یک چشمه به نام «حمام‌سر» (چشمه حمزعلی) وجود دارد که آب آن به مصرف شرب اهالی می‌رسد. .[12]
روستای مزنگ از مهم‌ترین تسهیلات رفاهی شامل آب لوله‌کشی، برق، حمام عمومی، نانوایی، مسجد و حسینیه، خانه بهداشت و مدارس ابتدایی دخترانه و پسرانه برخوردار است. این مدارس با نام‌های شهید محمدنیا و ابوطالب مزنگی (خیام، نام قبلی در سال ۱۳۴۴)13] شناخته می‌شوند.
مردم این روستا پیرو مذهب شیعه هستند و به زبان‌های فارسی و تبری-گیلکی سخن می‌گویند.
از مشاهیر این روستا می‌توان علی‌اصغر طهماسبی، استاندار فعلی استان گلستان، را نام برد.
تعداد ۹ نفر از جوانان روستای مزنگ در جنگ تحمیلی ایران و عراق به شهادت رسیدند.
[1] سازمان نقشه‌برداری کشور.
[2] ستوده، (1354)، ج 6، ص 268
[3] معطوفی، (1395)، ص 529
[4] شودزکو، (1360)، ص 107. ذبیحی، (1363)، ص 242
[5] معطوفی، (1395)، ص 529
[6] رابینو، (1365)، ص 109
[7] مرکز امار ایران.
[8] صحابی‌فرد سنگسری، (1372)، ص 198.
[9] خادمیان، (1380)، ص 937
[10] معطوفی، (1395)، ص 530
[11] معطوفی، (1395)، ص 530
[12] معطوفی، (1395)، ص 530
[13] صحابی‌فرد سنگسری، ۱۳۷۲، ص. ۹۵.
منابع :
- رابینو، یاسنت لوئی. (1365). مازندران و استراباد. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- سازمان نقشه‌برداری کشور، پایگاه نام‌های جغرافیایی ایران، قابل دریافت از: http://gndb.ncc.org.ir
- ستوده، منوچهر .(1354). از آستارا تا استارباد. تهران: انجمن آثار ملی ایران.
- شودزکو ، الکساندر. (1360). ن‍خ‍ب‍ه س‍ی‍ف‍ی‍ه: در تاریخ و جغرافیای استرآباد ب‍ان‍ض‍م‍ام بیاض خانوار و انفاس م‍م‍ل‍ک‍ت استرآباد با ج‍م‍ع م‍ت‍ع‍ل‍ق‍ات و ت‍ران‍ه‌ه‍ای ع‍ام‍ی‍ان‍ه ت‍رک‍م‍ن. به ک‍وش‍ش م‍ن‍ص‍وره ات‍ح‍ادی‍ه (ن‍ظام م‍اف‍ی)، س‍ی‍روس س‍ع‍دون‍دی‍ان. تهران: نشر تاریخ ایران.
- صحابی‌فرد سنگسری، فرهاد. (1372). جغرافیای تاریخی شهر بندرگز و روستاهای تابعه آن. نشر نگارنده.
- کارکنان وزارت جنگ انگلستان مستقر در هندوستان. (1380). فرهنگ جغرافیایی ایران. (ترجمه کاظم خادمیان). مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
- مرکز آمار ایران. درگاه ملی آمار. نتیجه سرشماری نفوس و مسکن. قابل دسترسی از:https://www.amar.org.ir
- معطوفی، اسدالله. (1395). پیشینه تاریخی اجتماعی شهرستان بندرگز. گرگان: نوروزی.
- مقصودلو، حسینقلی. (1363). مخابرات استراباد. تهران: نشر تاریخ ایران.