توشن

توشن      

                                                                                            Toshan

روستایی واقع در دهستان انجیراب بخش مرکزی شهرستان گرگان، استان گلستان.

توشن در فاصله 5/2 کیلومتر جنوب غربی شهر گرگان و در نقطه‌ی ً20  َ48 36° عرض جغرافیایی و در نقطه‌ی ً 53 َ25 54° طول جغرافیایی و با ارتفاع 183 متر از سطح دریا واقع شده است.[1]

این روستا از سمت شمال و شرق به شهر گرگان (بلوار صیاد، جنوب به امام زاده رنگو و غرب به زمین‌های زراعی منتهی می‌گردد.

توشن در لغت‌نامه دهخدا به معنی کم شدن آب[2] است. اما با توجه به موقعیت و قدمت روستا نمی توان ارتباط معنی داری میان نام روستا با معنی لغوی آن برقرار گردد؟ وجود وقف‌نامه‌ای  از امیر سید جلال الدین محمدولد امیر سید لطیف شاه به سال 950ق که در آن وی «نصف شایع از قریه توشن و تمامی قریه ولاشکی واقع در بلوک سدن رستاق به همراه دیگر قریه‌ها را وقف به زوار و انباء السبیل زوار ثامن الائمه نموده است.»[3] نشانگر وجود اسناد مکتوب از توشن از ابتدای دوره صفویه است.

علاوه بر این، در حکمی به سال 1304ق آقای سهام‌الدوله «سه دانگ قریه توشن» را به صورت وقف همچون گذشته در اختیار احمد صدر قرار می‌دهد.[4] همچنین وجود سنگ‌مزارها لاشه‌ای و رودخانه‌ای در قبرستان اختصاصی روستای توشن، نشانگر زندگی در توشن از دوره تیموریان است.[5]

اگرچه در گزارش محمدعلی خان قورخانچی نامی از توشن نیامده است، اما گزارشگران و مامورانی که در عصر قاجار از استراباد بازدید کرده‌اند. از جمله مکنزی با عنوان توشون[6]، ملگونف[7] و میرزا ابراهیم[8] به عنوان یکی از روستاهای بلوک سدن رستاق استراباد ذکر کرده‌اند، ولی رابینو از توشن به عنوان یکی از روستاهای بلوک استراباد رستاق یاد می‌کند.[9]

در کتابچه نفوس اهالی مملکت استرآباد به سال 1296ق در معرفی روستای توشن واقع در بلوک استراباد رستاق آمده است. «توشن آب از رودبار است. چهاردانگ موقوفه حضرت امام رضا (ع) دو دانگ از ورثه میرزا محمدعلی است.»[10] روستای توشن هم از بلشو و بی‌نظمی سال‌های پایانی دوره احمدشاه به دور نبوده است از این‌رو گزارش‌هایی از سرقت و... وجود دارد.[11]

قدیمی‌ترین آمار جمعیتی توشن متعلق به سال 1296ق است که در آن جمعیت توشن 46 نفر اعلام شد.[12]

آمار جمعیتی روستای توشن در فاصله سال های 1335 تا 1395 به شرح ذیل است:[13]

اهالی توشن تماماً مسلمان شیعه مذهب هستند که به زبان فارسی تکلم می‌کنند. نزدیکی به شهر گرگان سبب شد تا این روستا با ورود مهاجرانی به خصوص از شهر گرگان مواجه و روز به روز جمعیت آن افزوده گردد. با اجرای طرح هادی شکل قدیمی روستا کاملاً تغییر کرده و ساختمان‌های جدید تأسیس شدند.

نام خانوادگی بیشتر اهالی، توشنی، بادلی، گل محمدی، مهران، جباری، عرب و... است. اکثریت اهالی به کشاورزی اشتغال داشته و در حدود 700 هکتار زمین به کشت و زرع محصولاتی چون گندم، کلزا، سویا، شالی و... مشغولند.[14]

توشن دارای یک باب دبستان ابتدائی به صورت مختلط و یک خانه بهداشت است. این روستا دارای یک باب مسجد و یک باب حسینیه است در جنگ تحمیلی ایران و عراق 4 نفر از اهالی روستا به شهادت رسیدند. یکی از مهمترین شاخصه در روستای توشن، وجود آب بندانی واقع در جنوب روستا است که همواره گردشگران بسیاری را جذب خود می‌کند.

منابع:

• بوژمهرانی، محمود. (دهیار سابق روستای توشن). مصاحبه مرکز دانشنامه.
• ذبیحی، مسیح. (1363) گرگان نامه. تهران. انتشارات بابک.
• رابینو، یاسنت لوئی. (1383) مازندران و استراباد. تهران. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
• سازمان نقشه‌برداری کشور، پایگاه ملی نام‏های جغرافیایی ایران. قابل دسترسی در:  https://gndb.ncc.gov.ir
• ستوده، منوچهر. (1377) از آستارا تا استارباد ج6 . تهران. انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
• ستوده، منوچهر. (1377) از آستارا تا استارباد ج7 . تهران. انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
• سفرنامه استراباد، مازندران، گیلان و... (2535) به کوشش مسعود گلزاری. تهران. انتشارات بنیاد فرهنگی ایران.
• لغت‌نامه دهخدا (1377) زیر نظر دکتر محمد معین و دکتر سیدجعفر شهیدی. تهران. دانشگاه تهران. موسسه لغت‌نامه دهخدا.
• مرکز آمار ایران. درگاه ملی آمار. نتیجه سرشماری نفوس و مسکن. قابل دسترسی در :https://www.amar.org.ir
• معطوفی، اسدالله.(1387).  سنگ مزارها و کتیبه‌های تاریخی گرگان و استرآباد . تهران. انتشارات حروفیه.
• مکنزی، چارلز فرانسیس. (1359) سفرنامه شمال. تهران. نشر گستره.
• ملگونف (1364). سفر به سواحل جنوبی دریای خزر. تهران: انتشارات دادجو.
• میرزا ابراهیم، (1355). سفرنامه استرآباد و مازندران و گیلان. به کوشش مسعود گلزاری. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.