علی بن احمد جوهری گرگانی
اثر آفرينان استرآباد و جرجان (استان گلستان)
علي بن احمد جوهري گرگاني (جرجاني)
قرن 4هـ.ق.
اديب و شاعر «شيعه»، «شيخ ابوالحسن علي بن احمد گرگاني»، يکي از نوادر سده‌ي چهارم هـ. ق.، از مردم «گرگان» زمين است.
شهرت او «جوهري» است. برخي منابع از وي با عنوان «حکيم جوهري جرجاني» ياد کرده‌اند.
به احتمال زياد، جوهري در اوايل سده‌ي چهارم در «جرجان» ديده به جهان گشود. پس از فراگيري دانش روزگار خويش، به شعر و ادب روي آورد.
استعداد جوهري آن‌چنان بود که در عنفوان جواني به شهرت رسيد و در زمره‌ي ياران خاص «صاحب بن عباد» قرار گرفت. تا جايي که «صاحب بن عباد» رازهاي محرمانه و ماموريت‌هاي ويژه را به او واگذار کرد.
نامه‌اي که «صاحب بن عباد» در معرفي وي به «ابوالعباس ضبي» نوشته است، حکايت از مقام بلند ابوالحسن گرگاني در شعر و ادب آن روزگار دارد.
ابوالحسن علي گرگاني، مشهور به جوهري، از نظر جمال ظاهري نيز زيبا و خوش صورت بود. به طوري که تناسب زيبايي و لطافت صورت وي با زيبايي و ظرافت اشعارش، هر صاحب ذوقي را به شگفتي وامي‌داشت.
جوهري پس از دو ماموريت ويژه و يک دوره‌ي زندگاني پرافتخار، حدود سال 380هـ.ق. در زادگاهش «گرگان» چشم از جهان فروبست و تن به خاک سياه سپرد.
آثار:
اشعار ابوالحسن گرگاني، اغلب در مدح ائمه‌ي اطهار (ع) و مراثي «اهل‌بيت» (ع) است.
نسخههاي خطي:
1 نسخه‌ي خطي از ديوان وي را صاحب کتاب «امتحان الفضلا» به خط «ابراهيم بن مير عماد» ديده است.
نسخههاي چاپي:
چاپ نشده است.
2. القصايد الفاخرة في مناقب عترة الطاهرة (ع)
مجموعه قصايد و اشعار عربي علي بن احمد جوهري در فضايل و مناقب «اهل‌بيت» عصمت و طهارت (ع) است.
نسخههاي خطي:
هيچ گزارشي از نسخ خطي آن در دست نيست.
نسخههاي چاپي:
چاپ نشده است.
بنا به گزارش مرحوم «افندي» در «رياض العلما»، وي مراثي مفصلي در مصيبت ائمه‌ي اطهار عليهم السلام سروده است.
نسخههاي خطي:
هيچ گزارشي از نسخ خطي آن در دست نيست.
نسخههاي چاپي:
چاپ نشده است.
منابع:
ادب الطف 2/130-131؛ اعيان الشيعة 4/298 و 8/155؛ تاسيس الشيعة 214؛ دانشنامه شعر عاشورايي 1/164-167؛ الذريعة 9/210 و 17/86؛ رياض العلماء 3/401-402؛ ريحانة الادب 1/441؛ روضات الجنات 2/211؛ الغدير 4/82-86؛ الکني و الالقاب 2/146؛ مشاهير دانشمندان اسلام 3/155؛ مکارم الآثار 4/1442؛ مناقب آل ابي‌طالب (ع) 1/532؛ يتيمة الدهر 4/29-47.