یالو

یالُو 

yalo                                                                              

روستایی واقع در دهستان روشن آباد بخش مرکزی شهرستان گرگان، استان گلستان.

یالو در 10 کیلومتری غرب شهر گرگان و در موقعیت جغرافیایی در نقطه‌ی 24ً   47َ  °36 عرض و  56ً    21َ  °54 طول جغرافیایی واقع شده‌ است. ارتفاع این روستا از سطح دریا 242 متر در پای ارتفاعات جنگلی جنوب دشت گرگان قرار دارد.

روستای یالو از شمال به زمین‌های زراعی (نسق روستای سیدمیران) جنوب به زمین‌های زراعی و جنگل شصت کلاته، غرب به رودخانه و جنگل شصت کلاته و شرق به زمین‌های زراعی و جاده آسفالته (شصت کلا- گرگان) منتهی می‌گردد.

درباره وجه تسمیه یالو با توجه به ساختار این کلمه، یال+ اُ می‌توان حدس زد، نام‌گذاری آن به جاری بودن آب رودخانه شصت کلا در محدوده یالوی کنونی (روبروی یال یا روی یال) باز می‌گردد که یاله اُ (آب یال) نامیده می‌شد و در زبان محاوره به مرور زمان، یاله اُ به یالو تغییر یافت.

بسیاری از اهالی قدیمی یالو به نواحی اطراف مهاجرت کردند و یالو، امروزه روستای بسیار کم جمعیت است که اکثریت آن متعلق به بخشی از ساکنان شهر گرگان است که ویلاهایی برای خود ساختند و به صورت تفریحی به خصوص در ایام تعطیل از آن استفاده می‌کنند. روستای یالو دارای قدمت و بسیار پر جمعیت‌تر از امروز بود. در حکمی، محمدقلی میرزای ملک آراء به سال 1244ق، یک دانگ و ربع قریه یالو را به حاجی سید مفید واگذار و او از تکالیف دیوانی معاف شده است.[1]

در مصالحه نامچه سال 1297ق «ملک محمدحسین سیدمیرانی همگی و تمام یک ربع از یک مزرعه لتری مجری المیاء رود دهنه شصت کلاته از هفت مزرعه و نیم حقابه یالو به انضمام ملک و قریه یالو را به قدر یک ربع آب مذکور به مال المصالحه مبلغ یکصد تومان وجه ریال فضی ناصرالدین شاهی به آقا محسن موسوی مفیدی مصالحه کرده است.»[2] علاوه بر این‌ها در نامه‌ای از «ملک قریه یالو ابتیاعی از عالیجاه نوروز خان» نام برده شده است.[3]

همچنین در وقف‌نامه‌ای متعلق به ذیقعده الحرام 1300ق علی خان آقای قاجاری استرآبادی سه مزرعه و یک ربع اراضی در یالو و ... وقف تعزیه‌داری خامس آل عبا و سایر شهدا از بیت رسول الله کرده است.[4]

در گزارش نخبه سیفیه محمدعلی‌خان قورخانچی که به سال 1267ق تهیه شد و کتابچه نفوس استراباد در سال 1297ق نامی از قریه یالو نیامده است. ملگونف در سفرنامه خود به سواحل جنوبی دریای خزر از یالو به عنوان قریه ای در بلوک سدن رستاق استراباد نام می‌برد.[5] رابینو در سفرنامه مازندران و استراباد خود، ضمن نام بردن از یالو به عنوان یکی از دهات بلوک سدن رستاق می‌نویسد« می‌گویند یالو بلوکی بود دارای 35 قصبه که از آن جمله بالاجاده، کلو، لله فان، لمسک، قاسم آباد، سدان، سیدمیران، توگل باغ، علوفن، یاجین و یالو بوده است.»[6] در گزارش‌های حسینقلی مقصودلو (وکیل الدوله) نامی از یالو نیامده است. در کتاب فرهنگ جغرافیائی آبادی‌های کشور جمهوری اسلامی ایران آمده است، یالو «ده از دهستان سدن رستاق شرقی، بخش مرکزی شهرستان گرگان، استان مازندران طج 22، 54 عج 47 36 ارتفاع 250 متر دشتی، معتدل مرطوب، در 11 ک م جنوب باختری گرگان و 7 ک م جنوب جاده آسفالته کردکوی- گرگان. رودخانه شصت‌کلاته که از کوه جوزبند و کوه جهان‌نما سرچشمه گرفته از جنوب آبادی می‌گذرد و به دریای خزر می‌ریزد. ج: 12 خانوار، سرشماره 1355: 87 تن. زبان: فارسی. دین: اسلام، شیعه. کار و پیشه: کشاورزی، باغداری، دامداری و کارگری. کشت: آبی و دیمی. آب کشاورزی و آشامیدنی از رودخانه. فرآورده ها: گندم، جو، کنجد، سیب، هلو، آلو، گردو و انجیر و تره‌بار. رستنی ها: پوشش گیاهی برای چرای دام. جانوران و پرندگان، شغال، گرگ، روباه، خرگوش، قرقاول و کبک. دارای انجمن ده است.»[7]

آمار جمعیتی یالو عبارتند از:

ساکنان یالو تماماً مسلمان و شیعه مذهب هستند، شاخه‌ای از رودخانه شصت کلاته که آب را به نسق روستاهای سیدمیران و کلو انتقال می‌دهد از داخل روستا می‌گذرد و در شمال روستا دَرکی قرار دارد که آب این رودخانه را میان روستاهای کلو و سیدمیران تقسیم می‌کند.

منابع:

• رابینو.  (1383). مازندران و استراباد.  ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
• ستوده، منوچهر. (1377). از آستارا تا استارباد. ج6 و7. تهران: انجمن آثار و مفاخر ایران.
• ستوده، منوچهر. (1379). از آستارا تا استارباد. ج8. تهران: انجمن آثار و مفاخر ایران.
• اداره جغرافیایی ارتش. (1367 فرهنگ جغرافیائی آبادی‌های کشور جمهوری اسلامی ایران شاهرود (گرگان) جلد 29.
• ملگونف. (1364) سفرنامه ملگونف به سواحل جنوبی دریای خزر. تهران: انتشارات دادجو.