بالکور
بالکور
Bālkur
روستایی واقع در دهستان مراوه، بخش مرکزی، شهرستان مراوه‌تپه، استان گلستان.
این روستا در ۱۲ کیلومتری بخش مرکزی شهرستان مراوه‌تپه، با حدود ۴ کیلومتر جاده فرعی در مسیر روستای یکه‌چنار، در انتهای جاده و به‌صورت بن‌بست قرار دارد. موقعیت جغرافیایی آن در طول 39ً 1َ °56 و عرض 33ً 48َ °37 با 525 متر با ارتفاع ۵۲۵ متر از سطح دریا است.[1]
موقعیت‌های جغرافیایی اطراف روستا به شرح زیر است: در شرق، روستای یکه‌چنار و موقعیت‌های طبیعی قزلجه‌قایا و قیزلارقلا. در غرب، روستای چناران و موقعیت‌های طبیعی چشمه بایرام‌بیکه، دورت‌یاتاق، ملّه‌جا و قره‌آقاچ. در شمال، روستای تازه‌تأسیس عشایری بهارمیدان و روستای قرقجیق، و موقعیت‌های طبیعی بهارمیدان (اشک‌میدان) و چشمه گوزباشی. و در جنوب روستای اوچران و موقعیت‌های طبیعی کوینه‌کوو، قوشه‌مرز و سقال‌توتدی.[2]
نام روستا از نام چشمه‌ای گرفته شده که از گذشته‌های دور با همین نام شناخته می‌شده است. همچنین برخی از اهالی معتقدند که «بال» نام شخصی بوده که پیش از سکونت مردم در این ناحیه، در اینجا چوپانی می‌کرده و به دلیل نابینایی در یک چشم، این محل به نام «بالکور» یا «بالکور» شهرت یافته است.
ساکنان اولیه روستا پنج نفر بودند که به‌دلیل فرار از ظلم یکی از ملاکین این منطقه به این مکان مهاجرت کردند. این مالک در حدود سال‌های ۱۳۱۲ تا ۱۳۱۹ شمسی اقدام به حفر کانال برای آبیاری زمین‌های کشاورزی حاشیه رودخانه اترک کرده بود و به سبب اجحاف‌ها و فشارهایی که بر مردم این ناحیه وارد می‌کرد، برخی از آنان ناچار به کوچ و ترک محل سکونت خود شدند.[3] از جمله بانیان روستای بالکور، افرادی بودند که در محل کنونی این آبادی – که چشمه‌ای در آن جریان داشت – سکونت دائمی اختیار کرده و عمدتاً به دام‌پروری مشغول شدند.
معماری خانه‌ها و بافت سنتی روستا همچنان حفظ شده و بیشتر خانه‌ها همچنان گِلی هستند. با این حال، در سال‌های اخیر ساخت خانه‌هایی با مصالح ساختمانی جدید رواج یافته و به‌تدریج خانه‌های گِلی تخریب شده و جای خود را به ساختمان‌هایی نوساز با مصالح مدرن می‌دهند.
زبان اهالی روستا ترکمنی است و همگی مسلمان، اهل سنت و پیرو مذهب حنفی هستند. ساکنان این روستا همگی ترکمن و از طایفه یموت، شامل تیره‌های پهلوان‌دوجی و کُونجیلی می‌باشند.
بالکور روستای کوچکی است که در دامنه ارتفاعات کوینه‌کوو قرار دارد. بیشتر ساکنان آن به دامداری مشغول‌اند که شامل نگهداری گاو، گوسفند و بز می‌شود. جمع دام‌های این روستا تقریباً به هفتصد رأس می‌رسد. علاوه بر دامداری، کشاورزی نیز در این منطقه رواج دارد که عمدتاً شامل کشت گندم، جو و کنجد است. مساحت زمین‌های قابل کشت روستا حدود ۱۲۰ هکتار است. باغداری در این روستا بسیار محدود و ناچیز است، به گونه‌ای که عملاً درختان باغی در آن کشت نمی‌شوند.
از مکان‌های گردشگری روستا می‌توان به قیزلارقلا، قزلجه‌قایا و کوینه‌کوو اشاره کرد که اهالی برای گذران اوقات فراغت و تفریح به این نقاط مراجعه می‌کنند.
آداب و رسوم اهالی روستا مانند مراسم عروسی، عیدهای قربان و فطر، یوور، مراسم آق‌آش در سن ۶۳ سالگی و سایر مناسبت‌ها، همچون دیگر ترکمن‌ها به‌جا آورده می‌شود.
در میان زنان و دختران روستا، صنایع دستی مانند تهیه قالیچه، پشتی ترکمنی، نمدمالی و بالاک‌دوزی به‌صورت کم‌رنگی وجود دارد. غذای محلی و اصلی اهالی، چکدرمه نام دارد. غذاهای محلی دیگر شامل قولاق، اون‌آش، سوزما و مواردی از این قبیل است. از جمله بازی‌های بومی و محلی که در سال‌های گذشته رواج داشتند اما امروزه بسیار کم‌رنگ و تقریباً فراموش شده‌اند، می‌توان به چورگ، توپ‌قاق‌دیر، گلیم پرچگ، آششیق، یوزگ و ... اشاره کرد.
آمار جمعیت روستا بر اساس سرشماری نفوس و مسکن ایران به شرح زیراست: [4]
|
سال |
خانوار |
جمعیت/ نفر |
|
1335 |
* |
21 |
|
1345 |
6 |
33 |
|
1355 |
7 |
50 |
|
1365 |
16 |
84 |
|
1375 |
18 |
113 |
|
1385 |
24 |
105 |
|
1390 |
27 |
134 |
|
1395 |
43 |
153 |
اولین مسجد گِلی روستا با همکاری اهالی در حدود سال ۱۳۵۰ش ساخته شد. أسیس مدرسه ابتدایی روستا به پس از پیروزی انقلاب اسلامی بازمی‌گردد. اولین معلم در سال تحصیلی ۱۳۶۶-۱۳۶۷ش از طریق نهضت سوادآموزی به روستا آمد و در محل مسجد با ۱۸ دانش‌آموز مشغول تدریس شد. در سال ۱۳۷۹ش، کلاس‌های نهضت به آموزش و پرورش واگذار شد و در سال ۱۳۸۰ ساختمان جدید و فعلی دوکلاسه ساخته گردید.[5] امکانات دولتی دیگر روستا شامل برق، گازرسانی که در حال انجام است، و آب آشامیدنی می‌شود. در سال‌های گذشته، آب آشامیدنی روستا با مشارکت اهالی از چشمه گوزباشی به‌صورت لوله‌کشی تأمین می‌شد. [6] نهایتاً پروژه آبرسانی روستا در سال ۱۴۰۰ شمسی به پایان رسید.[7] فاصله روستا تا شهر مراوه ۱۲ کیلومتر است که از این مسیر حدود ۸ کیلومتر آسفالت و ۴ کیلومتر جاده فرعی و آسفالت‌نشده می‌باشد. سایر امکانات دولتی در این روستا وجود ندارد.
[1] سازمان نقشه برداری کشور
[2] - پهلوان‌دوجی، 4/10/1400ش.
[3] - فجوری، 1374.
[4] مرکز آمار ایران.
[5] - ارازی و شکری 2/2/1401ش.
[6] - پهلوان‌دوجی، 4/10/1400ش.
[7] - سایت خبربان 28/01/1401ش.
منابع:
- خبربان. (1401، 28 فروردین). بازیابی‌شده از https://khabarban.com
- سازمان نقشه برداری کشور، پایگاه ملی نامهای جغرافیایی ایران، https://gndb.ncc.gov.ir
- فجوری، ستاربردی. (1374). مراوه‌تپه در آئینه زمان. گرگان: فراغی.
- فجوری، ستاربردی. (1400). گفتگوی شخصی با اسماعیل پهلوان‌دوجی. 4 دی.
- فجوری، ستاربردی. (1400). گفتگوی شخصی با یعقوب پهلوان‌دوجی. 4 دی.
- فجوری، ستاربردی. (1401). گفتگوی شخصی با عبدالکریم ارازی (مسئول سوادآموزی منطقه). 2 اردیبهشت.
- مرکز آمار ایران https://www.amar.org.ir/
- منطقه فجوری، ستاربردی. (1401). گفتگوی شخصی با عبدالقادیر شکری (معلم سوادآموزی روستا). 2 اردیبهشت.