شاخلی

شاخلی

Šāxli

روستایی‌ واقع در دهستان‌ پالیزان، بخش‌ مرکزی شهرستان مراوه‌تپه، استان گلستان.

این روستا در فاصله ۳۰ کیلومتری شمال‌شرق شهرستان مراوه‌تپه قرار دارد و در طول جغرافیایی  48ً  8َ °56 و عرض جغرافیایی 39ً  59َ °37 واقع شده است. ارتفاع آن از سطح دریا ۵۳۴ متر است.[1]
موقعیت جغرافیایی روستا به این شرح است: در شمال آن آلچکلی و در شمال‌شرق گچل‌قایا، در شرق سودلی و دره ارضا، در غرب دوولت‌ارلان و قاپلانقلی، و در جنوب آلچکلی و قارقلی‌دره قرار دارد. نزدیک‌ترین روستا به آن، دوولت‌اورلان است که حدود یک کیلومتر فاصله دارد. این روستا آخرین آبادی در مسیر این جاده محسوب می‌شود.

بر اساس باور بزرگان، وجه تسمیه روستا به دوران فراوانی حیواناتی مانند آهو، گوزن و قوچ در این منطقه بازمی‌گردد. یکی از روایت‌ها چنین است که شکارچیان پس از کشتن حیوانات، شاخ‌های آن‌ها را در کنار چشمه‌ای رها می‌کردند و به مرور زمان، تجمع شاخ‌ها باعث شد این محل «شاخلی» نامیده شود. روایت دیگر این است که شکارچیان شاخ حیوانات را بر بالای خانه‌های خود آویزان می‌کردند و هر ره‌گذری با دیدن شاخ‌ها می‌گفت: «این جا شاخلی است»، یعنی مکانی که شاخ زیادی دارد. به نظر می‌رسد وجه تسمیه دوم به واقعیت نزدیک‌تر باشد.[2]

روستای شاخلی در حدود سال ۱۳۵۰ش توسط چند خانواده از روستاهای دادلی‌غزنین و بسطام‌دره همراه با دام‌های خود در محل کنونی تأسیس شد.  

زبان اهالی روستا ترکمنی است و همگی مسلمان، اهل سنت و پیرو مذهب حنفی هستند. ساکنان آن از طایفه یموت و تیره بهلکه‌اند و نام خانوادگی آن‌ها بهلکه و بهلکه‌غراوی است. بر اساس تقسیم‌بندی عسگری خانقاه، یموت‌ها به سه گروه ویس، شرپ و چونی تقسیم می‌شوند و گروه شرپ شامل چهار زیرگروه دیه‌جی، سردار، غراوی و بهلکه است.[3] در کتاب «سفرنامه استرآباد و مازندران و گیلان» آمده است که طایفه‌ی بهلکه حوالی رودخانه‌ی اترک سکونت داشته و حدود ۲۶۰ خانه داشته‌اند. این سفرنامه از ۳۱ خرداد ۱۲۳۹ش. آغاز و در خرداد ۱۲۴۰ش. به پایان رسیده است.[4]

کشاورزی از مشاغل اصلی اهالی روستا محسوب می‌شود و حدود ۱۱۰ هکتار زمین را شامل می‌گردد. محصولات کشاورزی این روستا شامل گندم، جو، زیره، هندوانه، کنجد و غیره می‌باشد. دامداری نیز یکی دیگر از مشاغل مهم اهالی است؛ تعداد دام‌های روستا حدود ۵۰۰ راس گوسفند، ۶۰۰ راس بز و ۷۰ راس گاو می‌باشد. باغداری در این روستا بسیار محدود است و بیشتر در حیاط منازل انجام می‌شود. باغات شامل انواع میوه‌ها مانند آلو، انگور، انجیر، انار، گردو و ... می‌باشند.  

آداب و رسوم اهالی روستا، مانند مراسم عروسی و جشن‌های عید قربان و عید فطر، یارمضان، آق‌آش و غیره، همانند سایر ترکمن‌ها برگزار می‌شود. صنایع دستی در میان زنان و دختران شامل فرش‌بافی، بالاق‌دوزی، پرده‌دوزی، نمدمالی، نخ‌ریسی و غیره است و هنوز کمابیش رونق دارد. غذاهای محلی روستا عبارتند از کادی‌بوران، چکدرمه، اون‌آش، قایش‌بورک، آیران‌چوربا، باتیرما، قایش، چوربا و غیره. از جمله بازی‌های بومی و محلی که در گذشته رواج داشت اما امروزه بسیار کمرنگ یا حتی فراموش شده است، می‌توان به چورگ، توپ‌قاق‌دیر، چللگ، بوقین‌ماجا، آششیق و ... اشاره کرد. بازی یوزگ نیز مخصوص شب‌های عروسی برگزار می‌شد.[5]

آمار جمعیت روستا بر اساس سرشماری نفوس و مسکن به شرح زیر است: [6]

به نظر می‌رسد آمار روستا در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۹۰ با آمار روستاهای مجاور ادغام شده باشد.  

اولین مسجد روستا در سال ۱۳۷۵ ش. با همکاری معتمدین، بزرگان و ریش‌سفیدان ساخته شد. پیش از آن، به دلیل نبود روحانی، نماز توسط هر فرد به‌صورت فردی در منازل اقامه می‌شد. دانش‌آموزان روستا سال‌ها برای کسب علم و دانش به روستای دوولت‌اورلان رفت و آمد می‌کردند تا این که در سال ۱۴۰۰ ش. اولین معلم روستا تعیین شد. امکانات دولتی دیگری که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایجاد شده‌اند، عبارتند از: دکل صداوسیما، دکل مخابراتی همراه اول، گازرسانی در حال انجام، برق (از سال ۱۳۷۶ ش.)، آب لوله‌کشی از چشمه آلچکلی (۱۳۹۶ ش.)، جاده: مسیر مراوه‌تپه تا روستای بسطام‌دره آسفالت است و باقی مسیر به طول حدود ۴ کیلومتر به صورت شن‌ریزی شده و هنوز آسفالت نشده است.[7]