امیرخان سردار
امیرخان سردار[1]
وجیه‌الله‌میرزا، فرزند سلطان احمدمیرزا عضدالدوله (1322-1271ق/ 1283-1233ش)، سایر القاب: سیف‌الملک، سردارمعظم، سپهسالاراعظم (سلیمانی. 1379/40)، در حاشیه‌ی نسخه‌ی دستنویس شرح لمعه‌ی دمشقیه نوشته: «... چهارشنبه سلخ ماه [جمادی الآخر 1305ق (بهمن 1266)] سیف‌الملک آقا وجیه‌اله میرزا حاکم [استرآباد] شد[2]، روز شنبه 23 شهر جمادی الاولی 1306 (6اسفند 1267) آقا فلق آتابای را به دهنه توپ آتش افـ.[کند] و پسرش را زندان برد». (عربی استرآبادی.1306ق) و در جای دیگر می‌آورد: «تاریخ عزل سیف‌الملک امیرخان سردار آقا وجیه‌الله میرزا روز هشتم شهر ربیع الاول 1307 (10 آبان 1268) و منصوب شدن امیر نصرالسلطنه ولی‌خان ولد ارجمند آقای ساعدالدوله حبیب‌الله خان تنکابنی و یوم ورود به استرآباد روز بیست و هشتم ماه ربیع الاول 1307 (30 آبان 1268)». (عربی استرآبادی. 1307ق)، اعتمادالسلطنه در ذکر نام حاکمان دارالمؤمنین استرآباد نام وی را بعد از حبیب‌الله خان تنکابنی (ساعد الدوله) و آخرین حاکم تا زمان تألیف کتاب المآثر والآثار (1306ق/ 1267ش) آورده است. (اعتمادالسلطنه. 1374/59)، لردکرزن در 1891م (1308ق/ 1270ش)می‌نویسد: «تا این اواخر امیرخان سردار سیف‌الملک، مرد جوانی، برادر یکی از همسران شاه، حاکم آنجا (استرآباد) بود و می‌گویند سیرت و صفاتی که او را شایسته این مقام والا کرده باشد نداشته است و بیشتر بدان سبب او را آنجا فرستاده بودند که از شرش در تهران آسوده باشند. وی در حال حاضر برکنار شده و یا خود کناره‌گیری کرده است». (کرزن. 1362/151)
[2]- در روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه ذيل وقايع 21 رجب 1305 (14فروردین 1267)آمده: «سهام الدوله را بدون تحقیق معزول کردند و آقا وجیه سیف‌الملک را به حکومت استرآباد و تبعه آن سامان مأمور ساختند». (اعتمادالسلطنه.1350/555)، اما درمقدمه‌ي كتاب «سفرنامه‌هاي سهام‌الدوله بجنوردی» اين مطلب از قول اعتماد السلطنه، ذيل خاطرات 21 رجب 1306 (3فروردین1268) دانسته شده است.(روشنی زعفرانلو.1374/6)در حالي كه شمارهی 651 روزنامه‌ی ایران مورخ ششم رجب 1305ق (28اسفند1266) می‌نویسد: «امیرزاده سیف‌الملک امیرتومان به حکومت استرآباد منصوب و به یک قبضه شمشیر مرصع سرفراز شد». (کتابخانه ملی ایران. 1376/2623)