بحر خزر

آلبوم‌خانه استرآباد

بحر خزر

دریای[1] هیرکانیا[2]، باب­‌الابواب، آبسکون، گرگان[3]، مازندران[4]، کاسپین[5]دیلمان

هدایت می‌نویسد: «بحر خزر را به اعتبارات بلادی که در سواحل آن واقع است، اسامی‌مختلفه است. آن را بحر گیلان و بحر طبرستان و بحر گرگان و بحر باب­‌الابواب و بحر خزر گویند و قلزم خواندن آن غلط است. طولش از مشرق به مغرب دویست و شصت فرسخ (1560کیلومتر) و عرضش دویست فرسخ(1200کیلومتر)، بسیار رودها در آن بحر ریزد، از جمله نهر گرگان و... و در این دریا جزر و مد نیست. زیرا که به دریای محیط متصل نیست و تلاطم و موج بسیار است ... و گفته‌­اند که در این دریا دویست جزیره است که یکی از آن آبسکون بوده و اکنون آب گرفته». (هدایت.1356/37،38)، اعتمادالسلطنه در مرآت البلدان می‌نویسد: «دریای طبرستان و دریای گرگان و دریای آبسکون، همه­‌ی این­ها یکی است و به هر یک از این اسامی‌خوانده می‌شود، و دریایی است وسیع و عظیم و به دریای دیگر وصل نیست ... چون بحر خزر وصل به دریای محیط نیست، علمای جغرافی آن را بزرگ‏ترین دریاچه[6]‌ی روی زمین شمرده­‌اند و این دریاچه[7] واقع میانه­‌ی آسیا و اروپا[8] است. تمام سطح او تخمیناً سیصد و ده هزار هزار ذرع مربع (32240هکتار) است، منتها طول او از نقطه‌ی شمال­‌غربی[9] تا نقطه‌ی جنوب­‌شرقی[10] یک هزار و دویست هزار ذرع (1248کیلومتر) است، منتها عرض او ششصد و پنجاه هزار ذرع (676کیلومتر) است ... و منتها عمق این دریا نهصد ذرع (936متر)می‌باشد. اطلاق اسم کاسپین به اصطلاح فرنگی­‌ها به این دریا ... شاید به واسطه‌ی طایفه‌ی کاسپی بوده که در سواحل این دریا ... بوده­‌اند. اما از هزار سال قبل تا کنون این دریا موسوم به بحر مازندران و خزر و دیلم و جرجان و بحر قلزم است.» (اعتمادالسلطنه. 1364/ 208، 209)[11]