برج رادکان

آلبوم‌خانه استرآباد

برج رادکان[1]/ قلعه‌­گبری

برج آجری آرامگاهی به ارتفاع تقریبی 25متر[2]واقع در جنوب کردکوی و 2 کیلومتری شرق روستای رادکان.

این برج به شکل استوانه و دارای گنبدی مخروطی شکل است.(ابوت[3])، ملگونف در حدود 1237 تا 1239ش می­‌نویسد: «مناره‌­ی رادکان در نزدیکی چشمه‌­ای در دامنه­‌ی کوه است. بلندی آن 30 ذرع (5/31متر) است. اطراف او 45 قدم و بالای در او خطوط عربیه و در گنبد آن خطوط دیگر هست [که] گویند به زبان پهلوی است.» (ملگونف. 1364/74) میرزا ابراهیم هم در تاریخ 1276 تا 1277ق (1240- 1239ش) عین عبارات ملگونف را نوشته است: «... بعد می­‌رسد به یک میل آجری که سی ذرع (5/31متر) بلندی دارد و چهل و پنج قدم دورش می‌­شود. و دوره­‌اش را به خط کوفی نوشته‌­اند.» (میرزا ابراهیم. 2535/33) و در ادامه توصیفاتی می‌­آورد که بیانگر این است که خود این برج را دیده است: «و در میانش شب‌­پره بسیار دارد و در طرف راست راه بالای بلندی واقع است. پهلویش راهی دارد که سربالایی است و می­‌آید داخل رادکان می­‌شود.» (میرزا ابراهیم. 2535/34-33) رابینو در 1910م (ح 1288 و 1289ق/ 1250و 1251ش) می­‌نویسد: «در رادکان یک برج استوانه‌­ای آجری است که میل رادکان خوانده می‌­شود و تقریباً 40 یارد (36.576متر) ارتفاع دارد با مناره‌­ای مخروطی که محیط خارجی آن 31 یارد (28.3464متر) و محیط داخلی یازده یارد(10.0584متر) و نیم و اندازه قطر درونی آن 6 یارد و ربع (حدود 5.5متر) است. این برج بر کمر کوه واقع و از مسافت خیلی دور نمایان است. کتیبه‌­ای در محیط قسمت فوقانی و کتیبه‌­ای هم بر بالای در بوده که از بین برده­‌اند و به قول سکنه این کار وحشیانه را کنسول سابق روس کرده بود. راجع به کتیبه‌­ی بالای برج شرحی در کتاب هیمردوهل[4] به نام «مسافرت­‌هایی در ترکیه و ایران»[5]مسطور است که نشان می‌د­هد آن­جا قصر اسپهبد ابوجعفر محمد ابن وندرین[6] باوند مورخ ربیع الثانی 407 هجری بوده[7]. کتیبه محیط فوقانی برج حاکی است که آن بنا در زمان فرمان‌روایی اسپهبد ابوجعفر ساخته شده و کار ساختمان در سال 407 شروع و در (411 هجری) خاتمه پذیرفت. کتیبه سومیمشعر بر این است که ساختمان آن بنا در سال (411 هجری) به دست احمد ابن عمر به اتمام رسید[8]. برج دیگری در مغرب این بنا بوده که غیر از پایه­‌ها اکنون چیزی از آن باقی نمانده است و آجرهایش در ساختمان تکیه رادکان به کار رفته». (رابینو.1383/159،160)، دکتر ستوده می‌­نویسد: «بلندی گنبد رادکان به 5/37متر می­‌رسد. این بنا که در محل به نام «قلعه‌­گبری» نیز خوانده می‌شود، گذشته از کتیبه‌­های تاریخی دارای گچ­بری­‌های ظریف نیز هست». (ستوده.1377/293)، این بنا در تاریخ 1310به شماره­‌ی 145 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.